ท้องเดิน (ท้องร่วง ท้องเสีย)

ก. ในผู้ใหญ่และเด็กโต

1. ถ้าปวดท้องรุนแรง, ถ่ายท้องรุนแรง (อุจจาระเป็นน้ำครั้งละมากๆ), อาเจียนรุนแรง (จนดื่มน้ำ เกลือหรือน้ำข้าวต้มไม่ได้), เมื่อลุกขึ้นนั่งมีอาการหน้ามืดเป็นลม, หรือมีภาวะขาดน้ำรุนแรง (ปากแห้ง คอแห้ง ตาโบ๋ ปัสสาวะออกน้อย ชีพจรเต้นเร็ว) ต้องไปหาหมอโดยเร็ว.
   1. ถ้าไม่มีอาการดังข้อ 1 ให้ปฏิบัติดังนี้
      1. ดื่ม น้ำเกลือ, น้ำข้าวต้มใส่เกลือ หรือน้ำอัดลมใส่เกลือให้เค็มปะแล่มๆ (ใส่เกลือครึ่งช้อนชาในน้ำข้าวหรือน้ำอัดลม 1 ขวดกลม ขนาดขวด “แม่โขง”). พยายามดื่มบ่อยๆ ครั้งละ 1/3-1/2 แก้ว (อย่าดื่มมากจนอาเจียน) ให้ได้มากพอกับที่ถ่ายออกไป โดยสังเกตปัสสาวะให้ออกมากและใส.
      2. ถ้ามีไข้ ให้ยาลดไข้-พาราเซตามอล.
      3. ถ้าอุจจาระมีมูกหรือมูกเลือดปน ให้ดูเรื่อง “ถ่ายเป็นมูกเลือด”.
      4. ให้กินอาหารอ่อน (เช่น ข้าวต้ม) งดอาหารรสจัดและย่อยยากจนกว่าอาการจะหาย.
      5. ถ้าไม่ดีขึ้นใน 48 ชั่วโมง หรือมีอาการอาเจียน หรือดื่มน้ำเกลือไม่ได้ หรือได้ไม่มากพอ กับที่ถ่ายออกไป ควรไปหาหมอ.ห้ามกินยาเพื่อให้หยุดถ่ายอุจจาระ.

การป้องกัน เช่นเดียวกับ ไข้ไทฟอยด์ ข้อ 1.

ข. ในเด็กเล็ก

1. ถ้าดื่มนมแม่อยู่ ให้ดื่มนมแม่ต่อไป (ถ้าดื่มนมผสมอยู่ ให้ชงเจือจางเท่าตัวและดื่มนมต่อไป) และดื่ม น้ำเกลือชาวบ้าน, หรือน้ำข้าวต้มใส่เกลือเพิ่มเติม. เมื่ออาการดีขึ้น ให้กินอาหารอ่อนที่ย่อยง่าย (เช่น ข้าวต้ม). ไม่ต้องให้ยาที่ใช้แก้ท้องเดินชนิดใดทั้งสิ้น.
2. ถ้าถ่ายท้องรุนแรง, อาเจียนรุนแรง, ดื่มนมหรือน้ำไม่ได้, ซึม, กระสับกระส่าย, ตาโบ๋, กระหม่อม บุ๋มมาก (ในเด็กเล็ก), หายใจหอบแรง, หรืออาการไม่ดีขึ้นใน 24 ชั่วโมง ต้องไปหาหมอโดยเร็ว.

การป้องกัน ระวังความสะอาดเกี่ยวกับอาหารและน้ำดื่ม, รวมทั้งขวดนม ควรฆ่าเชื้อโดยการต้มในน้ำเดือดนาน 15-20 นาที.