ตับอักเสบจากไวรัส

ที่เด่นชัดคือ อ่อนเพลีย ดีซ่าน (ตาเหลือง ตัวเหลือง ปัสสาวะเหลืองเหมือนขมิ้น) โดยมักไม่มีอาการไข้ (ตัวร้อน) ร่วมด้วย บางคนอาจมีอาการปวดเสียด หรือจุกแน่น แถวลิ้นปี่ หรือชายโครงขวา บางคนอาจสังเกตว่า ก่อนมีอาการดีซ่าน จะมีอาการเป็นไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คล้ายไข้หวัดใหญ่ อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ถ่าย เหลว หรือท้องเดินร่วมด้วย เมื่อไข้ลด (อาจมีไข้อยู่ 4-5 วัน) ก็สังเกตเห็นปัสสาวะเป็นสีเหลืองเข้ม แล้วเห็นอาการตาเหลือง ตัวเหลืองตามมา อาการดีซ่านจะเป็นอยู่ 1-2 สัปดาห์ แล้วจะค่อยๆ จางหายไปใน 2-4 สัปดาห์ เมื่อหายตาเหลืองคนไข้จะรู้สึกสบายขึ้น หายอ่อนเพลีย หายเบื่ออาหาร ผู้ที่เป็นโรคตับอักเสบเรื้อรัง จะมีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย บางครั้งมีอาการตาเหลืองเล็กน้อย นานเป็นปีๆ ถึงสิบๆ ปี ก่อนที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ตามมา ส่วนผู้ที่เป็นพาหะของไวรัสตับอักเสบบีหรือซี จะไม่มีอาการผิดปกติใดๆ ให้เห็นจะทราบต่อเมื่อตรวจเลือดพบเชื้อเท่านั้น

การดำเนินโรค

โรคนี้ส่วนใหญ่จะทุเลาได้เองโดยไม่มีการรักษาจำเพาะ (มักจะไม่จำเป็นต้องกินยาใดๆ) ภายใน 2-4 สัปดาห์ และจะหายเป็นปกติภายใน 3-4 เดือน ส่วนน้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีหรือซี อาจกลายเป็นโรคตับอักเสบเรื้อรังและอาจเป็นตับแข็งหรือมะเร็งตับตามมา ประมาณร้อยละ 5 ของประชากรทั่วไป (ประมาณ 3 ล้านคน) จะเป็นพาหะของไวรัสตับอักเสบบี และเกิดมะเร็งตับประมาณ 12,000 รายต่อปี

ภาวะแทรกซ้อน

ถ้าเป็นตับอักเสบเฉียบพลัน ส่วนใหญ่มักหายได้เอง มีเพียงส่วนน้อยมากที่อาจเกิดภาวะรุนแรงดังที่เรียกว่า ตับอักเสบชนิดเร็วร้าย (fulminant hepatitis) ซึ่งเซลล์ตับถูกทำลายรุนแรง และรวดเร็วจนตับเสีย (ตับวาย) และเสียชีวิตภายในระยะไม่กี่สัปดาห์ ถ้าเป็นตับอักเสบเรื้อรัง อาจมีภาวะตับแข็ง หรือมะเร็งตับแทรกซ้อนตามมาในระยะ 10-20 ปีต่อมา ส่วนผู้ที่เป็นพาหะของไวรัสตับอักเสบบีหรือซี ก็อาจมีโอกาสเป็นโรคตับแข็ง หรือมะเร็งตับหลังจากมีเชื้ออยู่นานหลายสิบปี มักพบกับคนที่ติดเชื้อจากมารดามาตั้งแต่คลอดโดยไม่มีอาการผิดปกติ (เป็นโดยไม่รู้ตัว) พอย่างเข้าอายุ 40-50 ปีก็เกิดภาวะแทรกซ้อนดังกล่าว จากสถิติพบว่าหลังอายุ 40 ปี มีโอกาสเป็นมะเร็งตับประมาณร้อยละ 0.5 (1 ใน 200 คน) ต่อปี ซึ่งมากกว่าคนปกติ 100 เท่า

การแยกโรค

อาการดีซ่านยังอาจเกิดจากโรคอื่นๆ ที่สำคัญ ได้แก่

1. ตับแข็ง มีอาการจุกแน่นลิ้นปี่ ดีซ่าน อาจมีประวัติดื่มสุราจัดมานาน เมื่อเป็นเรื้อรังจะมีอาการท้องบวม เท้าบวม อาเจียนเป็นเลือด
2. มะเร็งตับ มีอาการน้ำหนักลดฮวบฮาบ อ่อนเพลีย ดีซ่าน ท้องบวม คลำได้ก้อนแข็งผิวขรุขระ ตรงใต้ชายโครงขวา อาจมีประวัติเป็นพาหะโรคไวรัสตับอักเสบบีหรือซีมานานปี ดื่มสุราจัดมานานหรือนิยมกินปลาน้ำจืดแบบดิบๆ
3. ตับอักเสบจากยาหรือสารเคมี มีอาการอ่อนเพลีย ดีซ่าน โดยมีประวัติว่า กินยา (เช่น ยารักษาวัณโรค) สมุนไพร (เช่น ขี้เหล็ก บอระเพ็ด) หรือ สัมผัสสารเคมีบางชนิด
4. ถุงน้ำดีอักเสบ หรือฝีในตับ มีไข้สูง หนาวสั่น ปวดเจ็บมากตรงชายโครงข้างขวา ดีซ่าน
5. มาลาเรีย ไทฟอยด์ หรือเล็ปโตสไปโรซิส  (ไข้ฉี่หนู) มีไข้สูง หนาวสั่น ดีซ่าน
6. โรคเลือด (เช่น เม็ดเลือดแดงแตก ทาลัสซีเมีย) มีอาการซีด ดีซ่าน บางครั้งอาจมีไข้สูง หนาวสั่นร่วมด้วย มักมีอาการเป็นๆ หายๆ สำหรับทาลัสซีเมียจะมีหน้าตาแปลก หน้าผากโหนก จมูกแบน ลูกตาห่าง เจ็บออดๆ แอดๆ มาตั้งแต่เล็ก
7. โรคพยาธิใบไม้ตับ มีอาการอ่อนเพลีย ดีซ่าน จุกแน่นลิ้นปี่ อาจมีไข้สูงหนาวสั่นร่วมด้วย มีประวัติกินปลาน้ำจืดแบบดิบๆ พบมากทางภาคอีสานและภาคเหนือ