Vasopressin และ Epinephrine ใครกู้ชีพได้ดีกว่า

(Wenzel V, et al. A comparison of vasopressin and epinephrine for out- of-hospital cardiopulmonary resuscitation. N Engl J Med 2004;350:105-13.)

Epinephrine เป็นยาที่ใช้ในการกู้ชีพมานานกว่า 100  ปีแล้ว แต่ข้อเสียคือทำให้กล้ามเนื้อหัวใจต้องใช้ออกซิเจนมากขึ้น, ventricle เต้นผิดปกติ, การทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจผิดปกติ. มีการตรวจพบ endogenous vasopressin ภายในร่างกายของคนที่กู้ชีพแล้วรอด พบมีระดับสูงกว่าคนที่ไม่รอด. เกณฑ์มาตรฐานการกู้ชีพ แนะนำให้คงใช้ epinephrine เป็นยาอันดับแรก และ vasopressin เป็นยาทางเลือกที่ 2 แทน epinephrine แต่งานวิจัยทางคลินิกเกี่ยวกับประสิทธิผลของ   vasopressin ยังมีจำกัด. Wenzel V และคณะ จึงทำการศึกษาการใช้ vasopressin เปรียบเทียบกับ epinephrine ในการกู้ชีพ. ผู้ป่วยที่อยู่ในการศึกษา เป็นผู้ใหญ่ที่มีภาวะหัวใจหยุดเต้นก่อนมาถึงโรงพยาบาล, มี ventricular fibrillation ไม่มีชีพจร, asystole และต้องทำการปั๊มหัวใจกู้ชีพ. เป็นการศึกษาแบบ double-blind RCTสุ่มผู้ป่วยขณะกำลังจะช่วยชีวิตด้วยการให้ยาที่บรรจุในกล่องที่บรรจุยาอย่างใดอย่างหนึ่งที่มองภายนอกไม่ทราบว่าเป็นยาอะไร. กล่องอาจบรรจุ epinephrine 1 มก. 2 หลอด หรือมี vasopressin 40 IU/หลอด เมื่อได้กล่องใดก็ให้ยาในกล่องนั้น ถ้าให้เข็มแรกแล้วยังไม่ได้ผลก็จะฉีดเข็มที่ 2 โดยถ้าฉีดไป 2 เข็มแล้วยังไม่ได้ผลแพทย์ฉุกเฉินจะเป็นผู้ตัดสินใจให้เข็มที่ 3 ซึ่งใช้เป็นยา epinephrine ทุกราย. ตัวชี้วัดผลหลักคือยังมีชีวิตรอดเมื่อเข้าโรงพยาบาล และตัวชี้วัดรองคือมีชีวิตรอดจนออกจากโรงพยาบาล.

ผลการศึกษาจำนวนผู้ป่วยทั้งสิ้น 1,186 คน ถูกสุ่มอยู่ในกลุ่มที่ได้ vasopressin 589 คน และในกลุ่ม epinephrine 597 คน พบว่าอัตราการเข้าโรงพยาบาลใน กลุ่ม vasopressin สูงกว่าเล็กน้อย แต่ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งในผู้ป่วยที่มี ventricular fibrillation (ร้อยละ 46.2 vs. 43.0, p = 0.48) และกลุ่มที่ pulseless electric activity (ร้อยละ 33.7 vs. 30.5, p = 0.65) แต่ว่าในกลุ่มที่มี asytole นั้น กลุ่มได้ vasopressin มีอัตรารอดเข้าโรงพยาบาลมากกว่ากลุ่ม epinephrine (ร้อยละ 29 vs. 20.3, p = 0.02) รวมทั้งรอดออกจากโรงพยาบาลมากกว่า (ร้อยละ 4.7 vs. 1.5, p = 0.04). นอกจากนี้ในจำนวน 732 คนที่ฉีด 2 เข็มแรกแล้วไม่ได้ผล แล้วฉีดซ้ำด้วย epinephrine พบว่ากลุ่มที่ได้ vasopressin ก่อนมีอัตรารอดเข้าอยู่ในโรงพยาบาลและรอดจนออกจากโรงพยาบาลได้มากกว่า.

ข้อสรุป การใช้ vasopressin ดีกว่า epinephrine ในราย asystole และในรายที่ให้ vasopressin ตามด้วย epinephrine ก็ได้ผลดีกว่าใช้ epinephrine เพียงอย่างเดียว. ผลการศึกษานี้จะทำให้แนวทางการใช้ยากู้ชีพเปลี่ยนไปหรือไม่คงต้องติดตามกันต่อไป.

วิชัย เอกพลากร พบ., Ph.D.,รองศาสตราจารย์ ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน,คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี,มหาวิทยาลัยมหิดล