Skip to main content
ข้อมูลสุขภาพ มูลนิธิหมอชาวบ้าน
menu

Login Pop

  • เข้าสู่ระบบ
    • สมัครสมาชิก
    • ลืมรหัสผ่าน
search
  • เว็บหลักหมอชาวบ้าน
  • สำนักพิมพ์หมอชาวบ้าน
  • มูลนิธิหมอชาวบ้าน
  • แอพลิเคชั่น DoctorMe
  • หน้าแรก
  • ดูแลสุขภาพด้วยตัวเอง
  • บทความสุขภาพน่ารู้
  • สื่อสุขภาพ
  • คำถามสุขภาพ
  • ข่าวสาร
  • ติดต่อหมอชาวบ้าน
  • ข้อปฏิเสธความรับผิดชอบ
หน้าแรก » บทความสุขภาพน่ารู้ » การสลายนิ่ว
  • ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

การสลายนิ่ว

โพสโดย somsak เมื่อ 1 สิงหาคม 2549 00:00

Q    :   การสลายนิ่วคืออะไร มีกลไกอย่างไรบ้าง
A    : 
 การสลายนิ่ว (ESWL; Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy) เป็นการรักษาโรคนิ่วทางเดินปัสสาวะ (ไต, หลอดไต; ureter) ด้วยเครื่องมือที่สามารถสร้างและส่งคลื่นพลังงาน (shock wave) จากนอกตัวผู้ป่วย เข้าไปยังเป้าหมายคือนิ่วในตัวผู้ป่วยให้นิ่วแตกสลายออกเป็นชิ้นเล็กพอที่จะผ่านออกมาได้เองตามกระแสปัสสาวะ.เครื่องสลายนิ่วดังภาพที่ 1.

              

Shock wave (ภาพที่ 2) เป็นคลื่นพลังงานรูปหนึ่งที่มีความถี่ต่ำ เกิดเป็นช่วงๆ (multiple, non linear,  low frequency) แต่มีแรงดันสูง (high peak pressure) การเกิดคลื่นในช่วงแรงดันบวกจะเกิดในช่วงสั้น ตามมาด้วยแรงดันลบ ในช่วงระยะเวลาที่นานกว่า. 

                     

นิ่วแตกได้อย่างไร มีกลไกที่เกิดจากแรง 3 อย่างที่ทำให้นิ่วแตก
 1. Compression force.
 2. Spalling force.
 3. Cavitation force. 
พลังงาน (shock wave) จากนอกตัวผู้ป่วยที่กำเนิดจากเครื่องสลายนิ่ว จะผ่านมาที่ตัวนิ่วด้านหน้า พลังงานนี้จะทำให้เกิดแรงอัดที่เรียกว่า compression force แรงนี้จะเริ่มทำให้นิ่วแตก นอกจากนี้เมื่อพลังงานนี้ผ่านตัวนิ่ว จะเกิดแรงสะท้อนกลับบริเวณด้านหลังนิ่วตำแหน่งที่นิ่วสัมผัสกับปัสสาวะ  ซึ่งเป็นของเหลวที่อยู่รอบ (fluid-stone interface)  แรงชนิดนี้คือ spalling force แรงทั้ง 2 นี้จะช่วยกันอัดทำให้นิ่วเกิดรอยและการปริแตกมากขึ้น. นอกจากนี้ cavitation force ซึ่งเป็นผลมาจากการที่พลังงาน ผ่านของเหลวรอบนิ่วและของเหลวที่แทรกซึมผ่านรอยแตกของนิ่ว ทำให้เกิด bubbles และ bubbles เหล่านี้จะปลดปล่อยพลังงานในขณะที่มีการสลายตัว. พลังงานที่ปลดปล่อยนี้ก่อให้เกิดแรงมหาศาลทั้งในและนอกตัวนิ่ว แรงเหล่านี้เป็นแรงอัดอีกส่วนที่ทำให้นิ่วเกิดรอย และการปริแตกกลไกการแตกของนิ่วดังภาพที่ 3.

           


Q    :   การสลายนิ่วมีข้อบ่งชี้กับนิ่วประเภทใดบ้าง ตำแหน่งใด ขนาดเท่าไร นิ่วตำแหน่งไหนและขนาดไหนที่อาจหลุดได้เองโดยไม่ต้องสลายนิ่ว
A    :
โดยทั่วไปนิ่วขนาด 4 มม. ที่ไตและหลอดไตจะมีโอกาสหลุดได้เองมากกว่าร้อยละ 90 ดังนั้นจึงไม่มีความจำเป็นต้องสลายนิ่ว. แต่ในบางกรณี เช่น ผู้ป่วยที่มีไตเดียวหรือไตข้างที่ดีและเป็นข้างที่ทำงานอยู่มีนิ่ว ผู้ที่ทำงานอาชีพที่มีความสำคัญ เช่น นักบิน หรืออาชีพที่มีความเสี่ยงทำงานบนที่สูง ถึงแม้นิ่วจะ  หลุดได้เองแต่ช่วงที่นิ่วกำลังจะถูกขับออกจากร่างกายผู้ป่วยจะปวดอย่างมาก. ผู้ป่วยที่มีไตเดียวอาจเกิดภาวะ anuria ดังนั้น ผู้ที่มีข้อบ่งชี้เหล่านี้ แพทย์ควรพิจารณาสลายนิ่วแม้ว่านิ่วจะมีขนาดเล็กก็ตาม.

นิ่วประเภทใดบ้างที่เหมาะกับการสลายนิ่ว 
 1. นิ่วในไตที่มีขนาดไม่เกิน 2.5 ซม. ยกเว้นตำแหน่ง lower pole ซึ่งไม่ควรเกิน 1.5 ซม. นิ่วที่แตกยากคือ cystine stone และ calcium oxalate monohydrate stone ดังนั้นนิ่ว 2 ประเภทนี้แม้มีขนาดที่เหมาะสมก็อาจจำเป็นต้องสลายซ้ำหรือสลายไม่สำเร็จ.

 2. นิ่วหลอดไตทุกตำแหน่งที่มีขนาดไม่เกิน1 ซม. นอกจากนี้ยังมีข้อพิจารณาปลีกย่อยอาทิเช่น  infundibular length, infundibular width และ infundibulopelvic angle ในการประเมินโอกาสสำเร็จของการสลายนิ่วในไต.


นิ่วประเภทใดบ้างที่ไม่เหมาะกับการสลายนิ่ว 

 1. Staghorn calculi ที่ stone volume มากกว่า 500 ลบ.มม. แม้ว่านิ่วประเภทนี้จะแตกง่ายแต่ทว่าโดยทั่วไปปริมาตรของนิ่วประเภทนี้จะมาก ดังนั้นโอกาสที่นิ่วจะแตกแล้วหลุดลงมาอุดหลอดไตเป็น   stone street สูง.

 2. นิ่วกระเพาะปัสสาวะ เนื่องจากนิ่วอาจจะเคลื่อนหรือกระเด็นระหว่างการสลายทำให้โอกาสสำเร็จต่ำ.

 

Q   :  ใช้เวลาในการสลายนิ่วนานขนาดไหน กี่ visit ครั้งละกี่นาที
A
    :  การสลายนิ่วใช้เวลาครั้งละประมาณ 60 นาที  ไม่ต้องดมยาสลบไม่มีบาดแผล ส่วนใหญ่นิ่วจะถูก  สลายหมด 1-2 ครั้ง (visits). แพทย์จะนัดเอกซเรย์หลังจากการสลายนิ่วประมาณ 2-4 สัปดาห์. หลังการสลายนิ่วครั้งแรก ถ้านิ่วยังเหลือค้างอย่างมีนัยสำคัญ แพทย์จะทำการสลายนิ่วต่อ. 

ข้อสังเกต หากหลังการสลายนิ่วครั้งแรกหรือครั้งที่ 2 นิ่วไม่เปลี่ยนแปลงหลังการสลายนิ่วจากการเอกซเรย์ แพทย์ควรให้พิจารณารักษาวิธีอื่นเช่นการเจาะ (percutaneous nephrolithotomy) หรือการส่องกล้อง (ureteroscopy) ทั้งนี้การสลายนิ่วทั้งหมดไม่ควรเกิน 3-4 ครั้งต่อนิ่วที่เกิดขึ้นนั้นๆ.

 

Q    :   เสียค่าใช้จ่ายเท่าไร
A 
   :   ในกรณีโรงพยาบาลของรัฐค่าสลายนิ่วครั้งแรกประมาณ 20,000 บาท ครั้งต่อมาถ้านิ่วยังแตกไม่หมด ครั้งละ 5,000 บาท จนกว่านิ่วหมด. ในกรณีโรงพยาบาลเอกชนค่าสลายนิ่วจะสูงกว่า อยู่ที่ประมาณ 30,000-50,000 บาทในครั้งแรก.

 

Q   :   การสลายนิ่วมีภาวะแทรกซ้อนอะไรได้บ้าง
A   :    
ส่วนใหญ่มักจะปลอดภัย หลังการสลายนิ่วผู้ป่วยมักจะปัสสาวะมีเลือดปน แต่มักจะไม่มากและ หายไปใน 2-3 วัน. บางกรณีอาจเกิดเลือดออกรอบไต การอักเสบติดเชื้อ ซึ่งพบน้อยโดยส่วนใหญ่ใช้การ รักษาแบบประคับประคองมักจะดีขึ้น. 

 Steinstrasse (street of stones) คือ การที่ นิ่วแตกหลังการสลายนิ่วแล้วหล่นมาอุดหลอดไตเป็นทางยาวตลอดลำของหลอดไต โดยมากมักเกิดจากการเลือกผู้ป่วยที่มีขนาดนิ่วใหญ่เกินกว่าที่จะเหมาะสำหรับการสลายนิ่ว.

 

Q    :   การสลายนิ่วทำได้ที่ไหนบ้าง
A    :  
 การสลายนิ่วทำได้ที่โรงพยาบาลของรัฐที่เป็นโรงเรียนแพทย์เกือบทุกแห่งทั่วประเทศ โรงพยาบาลขนาดใหญ่ทั้งรัฐและเอกชน. อย่างไรก็ตาม มีบริษัทเอกชนที่ให้บริการเครื่องสลายนิ่วเคลื่อนที่ซึ่งให้บริการ ร่วมกับโรงพยาบาลต่างๆ ทั้งของรัฐ และเอกชนทั่วประเทศ.

 

Q    :   โอกาสกลับเป็นนิ่วซ้ำมีมากน้อยเพียงใด เมื่อเทียบกับวิธีอื่นๆ
A
    :   โอกาสการกลับเป็นซ้ำของนิ่วไม่ได้ขึ้นกับวิธีการรักษา แต่เกิดจากการรักษานิ่วที่ไม่หมดคงเหลือ  ค้าง ไม่ว่าจะเป็นการรักษาโดยวิธีใดก็ตาม ตลอดจน การที่ไม่ได้ดูแลป้องกันการเกิดนิ่วใหม่. โดยเฉลี่ยผู้ที่เป็นนิ่ว หลังการรักษาในช่วงระยะเวลา 5 ปี ครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยเหล่านี้มีโอกาสกลับเป็นซ้ำ ดังนั้นผู้ป่วยนิ่วควรจะได้รับการดูแลติดตาม ตามคำแนะนำของแพทย์ ยาที่ดีที่สุดในการป้องกันนิ่วขนานหนึ่งคือ การดื่มน้ำสะอาดปริมาณมากๆ เป็นประจำ.

 

เอกสารอ้างอิง
1. Lingeman JE, Lifshitz DA, Evan AP. Surgical management of urinary lithiasis. In : Campbellีs Urology, eds. 8. Philadelphia : WB Saunders, 2002 : 3,362-3,438.

 2. Weizer AZ, Zhong P, Preminger GM. Shock wave lithotripsy : current technology and evolving concepts. In : AUA update series : lesson 36. Maryland : American Urological Association Education and Research, Inc., 2005:314-23.

ผู้นิพนธ์
กิตติณัฐ กิจวิกัย พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา)อาจารย์, หน่วยศัลยศาสตร์ระบบทางเดินปัสสาวะ ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา พ.บ. ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาล รามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล

 

ป้ายคำ:
  • โรคตามระบบ
  • โรคระบบทางเดินปัสสาวะ
  • คำถามที่ท่านควรรู้ในเวชปฏิบัติทั่วไป
  • นิ่ว
  • นพ.กิตติณัฐ กิจวิกัย
  • นพ.วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา
  • อ่าน 25,862 ครั้ง
  • พิมพ์หน้านี้พิมพ์หน้านี้

ข้อมูลสื่อ

260-010
วารสารคลินิก 260
สิงหาคม 2549
คำถามที่ท่านควรรู้ในเวชปฏิบัติทั่วไป
นพ.วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา
นพ.กิตติณัฐ กิจวิกัย
Skip to Top

บทความสุขภาพน่ารู้

  • ทั้งหมด
  • การแพทย์ทางเลือก
    • แพทย์แผนไทย
      • กดจุด
      • นวดไทย
    • แพทย์แผนจีน
  • ดูแลสุขภาพ
    • การดูแลผู้สูงอายุ
    • การปฐมพยาบาล
    • การรักษาเบื้องต้น
    • การใช้ยาสมุนไพร
    • คู่มือดูแลสุขภาพ
    • ยาและวิธีใช้
    • ตรวจสุขภาพด้วยตัวเอง
      • คำนวณค่า BMI
      • วินิจฉัยโรคเบื้องต้น
      • แนะนำการตรวจสุขภาพประจำปี
    • คุยสุขภาพ
      • กรณีศึกษา
      • ถามตอบปัญหาสุขภาพ
  • สุขภาพทางเพศและครอบครัว
    • การดูแลบุตร
    • แม่และเด็ก
    • การตั้งครรภ์
    • เรียนรู้เรื่องเพศและการวางแผนครอบครัว
  • สร้างเสริมสุขภาพ 3 อ. ​และป้องกันโรค
    • อาหาร
      • อาหาร 5 หมู่
      • อาหารของผู้่ป่วยโรคเรื้อรัง
        • ความดันสูง
        • หัวใจ
        • เกาต์
        • เบาหวาน
      • อาหารที่ควรหลีกเลี่ยง
      • อาหารป้องกันมะเร็ง
      • อาหารสมุนไพร
    • ออกกำลังกาย
      • วิ่ง เดิน ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ แอร์โรบิค แอร์โรบอคซิ่ง รำกระบอง ไทเก็ก ชี่กง โยคะ
    • อารมณ์
      • การทำสมาธิ
      • การพักผ่อน
      • การพัฒนา EQ
      • จิตอาสา/ ฉือจี้
  • พฤติกรรมอันตราย
    • พฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ
    • อนามัยสิ่งแวดล้อม
    • อิริยาบถ
  • โรคและอาการ
    • โรคเรื้อรัง
      • กลุ่มอาการเมตาโบลิค
      • ความดันโลหิตสูง
      • ถุงลมปอดโป่งพอง
      • มะเร็ง
      • อัมพฤกษ์ อัมพาต
      • เบาหวาน
      • โรคข้อ/เกาต์
      • โรคทางจิตเวช เครียด หวาดระแวง
      • โรคหวัด ภูมิแพ้
      • โรคหัวใจ
      • โรคหืด
      • ไขมันในเลือดสูง/ผิดปกติ
      • ไตวาย
    • โรคตามระบบ
      • ระบบทางเดินอาหาร
      • โรคจากอุบัติเหตุ สารพิษ และสัตว์พิษ
      • โรคช่องปากและฟัน
      • โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
      • โรคติดเชื้อ
      • โรคผิวหนัง
      • โรคพยาธิ
      • โรคระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ
      • โรคระบบต่อมไร้ท่อ
      • โรคระบบทางอวัยวะเพศชาย
      • โรคระบบทางอวัยวะเพศหญิง
      • โรคระบบทางเดินปัสสาวะ
      • โรคระบบทางเดินหายใจ
      • โรคระบบประสาทและสมอง
      • โรคระบบไหลเวียนโลหิต
      • โรคหู ตา คอ จมูก
    • โรคจากการทำงาน
      • พิษภัยจากสารเคมี (ยาฆ่าเมลง/ สารตะกั่ว)
      • โรคจากฝุ่นและสารเคมีในโรงงาน
      • โรคจากสัตว์ เช่น ฉี่หนู
      • โรคจากอริยาบทที่ผิดสุขลักษณะ
      • โรคเส้นเอ็นอักเสบ/ นิ้วล็อค
  • ทันกระแสสุขภาพ
  • คลังความรู้สื่อสังคมออนไลน์
  • อื่น ๆ

ได้รับความนิยม

  • นม
  • ถั่วพู
  • คนท้อง
  • ธาลัสซีเมีย
  • ผู้สูงอายุ
  • ผักพื้นบ้าน
  • สมุนไพร

แผนผังเว็บไซต์

  • หน้าแรก
  • ดูแลสุขภาพด้วยตัวเอง
  • บทความสุขภาพน่ารู้
  • สื่อสุขภาพ
  • คำถามสุขภาพ
  • ข่าวสาร
  • ติดต่อหมอชาวบ้าน
  • ข้อปฏิเสธความรับผิดชอบ

รวมลิงค์เครือข่าย

  • มูลนิธิหมอชาวบ้าน
  • สำนักพิมพ์หมอชาวบ้าน
  • สถาบันโยคะวิชาการ

สื่อสุขภาพ

  • คลิปสุขภาพ
  • หมอชาวบ้านรายเดือน
  • คลินิกรายเดือน
  • จดหมายข่าวย้อนหลัง
  • feed หมอชาวบ้าน
  • facebook หมอชาวบ้าน
  • youtube หมอชาวบ้าน
  • feed หมอชาวบ้าน
  • facebook หมอชาวบ้าน
  • twitter หมอชาวบ้าน
  • youtube หมอชาวบ้าน
สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และสถาบัน ChangeFusion พัฒนาระบบโดย Opendream สัญญาอนุญาต cc by-nc-sa