ฉีด hyaluronic acid รักษาข้อเข่าอักเสบได้ผลหรือไม่

Arrich J, et al. Intra-articular hyaluronic acid for the treatment of osteoarthritis of the knee : systematic review and meta-analysis. CMAJ 2005;172:1039-43.
 

ข้อเข่าอักเสบเป็นโรคที่พบบ่อยมากในวัยสูงอายุ วิธีการรักษาหนึ่งคือ การฉีดยา hyaluronic acid  เข้าข้อ ซึ่งค่าใช้จ่ายสูงมาก (ราคายาประมาณหลอดละ 2,000 บาท). ยานี้มีลักษณะหนืดจึงเข้าแทนที่ synovial fluid และช่วยลดอาการปวด. อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาที่ผ่านมายังมีความขัดแย้งอยู่ว่า ยานี้มีประสิทธิผลจริงหรือไม่ ดังนั้นกลุ่มนักวิจัยในประเทศออสเตรีย จึงทำการทบทวนงานวิจัยที่เคยมีมาแบบ metaanalysis จากหลายแหล่งข้อมูลทั้ง MEDLINE, EMBASE, CINAHL, BIOSIS และฐานข้อมูล Cochrane controlled trial registry  ข้อมูลล่าสุดปี พ.ศ. 2547 เกี่ยวกับการใช้ยา hyaluronic acid ในการรักษาเข่าอักเสบ. ตัวชี้วัดผลคือ ปวดเข่าขณะพัก ปวดขณะเคลื่อนไหว การทำงานของข้อและผลข้างเคียง การวัดความปวดประเมินโดย  visual analogue scale  (บน scale 100 มม.).

ผลการศึกษาพบงานวิจัย 22 รายงาน หลังฉีดยาพบว่าความปวดลดลง ณ สัปดาห์ที่ 2-6, 10-14, 22-30 แม้ว่าลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ผู้วิจัยประเมินว่าไม่มีนัยสำคัญทางคลินิกเพราะ visual  analogue scale ต่างกันน้อยกว่า 15 มม. งานวิจัยที่รายงานว่ายานี้ได้ผลดีอาจรายงานเกินความจริง และการฉีดยา hyaluronic acid เป็นกรรมวิธีที่ไม่สามารถปกปิดได้จึงอาจมีความคลาดเคลื่อนเกินจริง. นอกจากนี้ยังพบว่ายานี้ให้ผลข้างเคียงคือ ปวดบริเวณที่ฉีดในอัตราเสี่ยงที่มีนัยสำคัญ (RR 1.08, 95 % CI 1.01, 1.15).

ข้อสรุปคือ เท่าที่มีข้อมูลในขณะนี้ ยา hyaluronic acid ไม่ได้มีประสิทธิผลทางคลินิกชัดเจน และอาจเสี่ยงต่อผลข้างเคียง ดังนั้นจึงควรมีการศึกษาเพิ่มเติมมากกว่านี้ ก่อนที่จะสรุปผลได้ชัดเจน.

จากรายงานที่ทบทวน พบว่าการศึกษาที่มาส่วนใหญ่ยังมีคุณภาพไม่ดีพอ ผลที่พบว่าดีส่วนใหญ่ ได้จากการศึกษาเล็กๆ ซึ่งมีคุณภาพต่ำไม่มีการปกปิดการใช้ยา (concealment) ซึ่งทำได้ยาก. ในขณะที่ การศึกษาที่มีคุณภาพดีกว่ากลับไม่พบความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ.

วิชัย เอกพลากร พ.บ.; Ph.D.รองศาสตราจารย์,ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน,คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี,มหาวิทยาลัยมหิดล