ออกกำลังกายไม่อันตรายในผู้ป่วยหัวใจลัมเหลว

(Christopher M. O'Connor et al. Efficacy and Safety of Exercise Training in Patients With Chronic Heart  Failure, Efficacy and Safety of Exercise Training in  Patients With Chronic Heart Failure JAMA 2009;301:1439-50. และ Kathryn E. Flynn et al. Effects of Exercise Training on Health Status in Patients With Chronic Heart Failure, HF-ACTION Randomized  Controlled Trial JAMA 2009; 301:1450-59. )

ผู้ป่วยโรคหัวใจวาย มักมีภาวะสุขภาพถดถอยลงทั้งทางกาย ทางสังคม และคุณภาพชีวิต ส่วนหนึ่งอาจเพราะขาดการออกกำลังกายที่เหมาะสม กลัวว่าการออกกำลังอาจเป็นอันตราย แม้ว่ามีข้อแนะนำให้ผู้ป่วยโรคหัวใจควรออกกำลังเพื่อสุขภาพ แต่ยังขาดหลักฐานเชิงประจักษ์สนับสนุนว่าการออกกำลังกายปลอดภัยจริงหรือไม่.

ล่าสุดการศึกษาแบบ multicenter rando-mization controlled trial ในผู้ป่วยหัวใจวาย 2331 คน อายุเฉลี่ย 59 ปี ร้อยละ 37 มีอาการรุนแรง ระยะ 3 และ 4 (จัดตาม สมาคมหัวใจ นิวยอร์ก) จากการติดตามผู้ป่วยสองกลุ่ม กลุ่มแรกมีการฝึกการออกกำลังกายแบบแอโรบิก โดยรวม 36 ครั้ง และให้ไปทำต่อที่บ้าน เทียบกับกลุ่มควบคุมรักษาตามปกติ จากนั้นมีการติดตามผู้ป่วยนาน 30 เดือน.

ผลการศึกษา การติดตามผู้ป่วยนาน 2.5 ปี ประเมินสุขภาพผู้ป่วยทุก 3 เดือนในปีแรก โดยใช้แบบประเมินภาวะสุขภาพของผู้มีหัวใจผิดปกติ (Kansas City Cardiomyopathy Questionaire, KCCQ) ซึ่งครอบคลุมด้านสุขภาพทางกาย อาการโรค ทางสังคม และคุณภาพชีวิต คะแนนรวม 0-100 โดยคะแนนยิ่งมากแสดงว่าสุขภาพดี). เมื่อครบ 3 เดือนแรก พบว่ากลุ่มออกกำลังกายมีคะแนนดีกว่ากลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญ และคะแนนที่ดีนี้คงที่ตลอดระยะเวลาการติดตามผู้ป่วย โดยกลุ่มออกกำลังกายมีคะแนนดีกว่ากลุ่มควบคุมทุกด้าน คือ ทางสุขภาพกาย อาการป่วย การเข้าสังคม และคุณภาพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญ การวัดผลด้านอัตราตายพบว่ากลุ่มออกกำลังกายมีอัตราตายน้อยกว่ากลุ่มควบคุมแม้ว่าไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (65% vs.68%) และมีอัตราเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากโรคหัวใจหรือเข้านอนโรงพยาบาลจากหัวใจวาย ก็ต่ำกว่า (HR 0.87, 95%CI 0.75, 1.00)กลุ่มควบคุมเช่นกัน

สรุป การให้ผู้ป่วยโรคหัวใจวายฝึกออกกำลังกายมีผลดีต่อสุขภาพมากกว่า และมีอัตราเสี่ยงตายและเข้านอนโรงพยาบาลต่ำกว่ากลุ่มที่ไม่ออกกำลังกาย.

วิชัย เอกพลากร พ.บ., Ph.D.
รองศาสตราจารย์, ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน,  คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล