ถามเรื่องยา bellergal‏

คำถาม : ไม่ทราบว่า bellergal  เป็นยาที่ใช้รักษาอาการของ  ไมเกรนรึเปล่าครับแล้วควรรับประทานอย่างไรให้ปลอดภัยครับ

ผู้ตอบ : ภก.มานิตย์ แซ่เตียว

          Bellergal® เป็นยาเม็ดผสมที่ประกอบด้วยตัวยา Belladonna alkaloid Ergotamine และ Phenobarbital มีข้อบ่งใช้ในการบรรเทาอาการในสตรีวัยหมดประจำเดือน (menopausal symptoms) รวมทั้งอาการปวดศีรษะบางชนิด เช่น recurrent throbbing headache สำหรับข้อบ่งใช้ในการรักษาโรคไมเกรนยังมีข้อจำกัดทั้งในแง่ประสิทธิภาพและความปลอดภัย ดังนี้
          ในแง่ประสิทธิภาพของยา ergotamine เป็นยาในกลุ่ม ergot alkaloids มีฤทธิ์ทำให้เกิดการหดตัวของหลอดเลือด (vasoconstriction) การศึกษาการใช้ยา ergotamine เปรียบเทียบกับยาหลอกในการลดอาการปวดศีรษะไมเกรนมีการศึกษาทั้งสิ้น 10 การศึกษา ซึ่งมี 7 การศึกษาที่พบว่าergotamine สามารถลดอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ดีกว่ายาหลอก ส่วนการศึกษาที่เปรียบเทียบ ergotamine กับยาที่ใช้รักษาอาการปวดศีรษะไมเกรนชนิดอื่นพบว่ายาในกลุ่ม triptan มีประสิทธิภาพสามารถลดอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ดีกว่ายากลุ่ม ergot alkaloids1 อย่างไรก็ตามพบว่า ergotamine สามารถลดการเกิดการกลับเป็นซ้ำของอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ดี แนวทางการรักษาโรคปวดศีรษะไมเกรนของ The European Federation of Neurological Societies (EFNS) ปี ค.ศ.20092 จึงแนะนำให้ใช้ยากลุ่ม ergot alkaloid รักษา acute migraine ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะเป็นระยะเวลานาน หรือในผู้ป่วยที่มีอาการปวดศีรษะที่เป็นซ้ำบ่อยๆ ส่วน Phenobarbital ที่เป็นยากันชักในกลุ่ม Barbitulate และ Belladonna alkaloid ที่เป็นยาในกลุ่ม anticholinergic ไม่ได้มีข้อบ่งชี้ในการรักษาหรือป้องกันอาการปวดศีรษะไมเกรน
          ในแง่ของอาการไม่พึงประสงค์จากยา Bellergal® สามารถเกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้จากตัวยาที่ผสมอยู่แต่ละชนิด เช่น อาการปากแห้ง คอแห้ง อาการท้องผูก จากฤทธิ์ anticholinergic ของ belladonna alkaloid3 อาการง่วงซึม เวียนศีรษะ จากยา Phenobarbital4 ส่วน ergotamine ที่มีฤทธิ์ทำให้หลอดเลือดหดตัวโดยเฉพาะหลอดเลือดส่วนปลาย (มือและเท้า) ทำให้อวัยวะดังกล่าวขาดเลือดไปเลี้ยงที่อาจพบว่ามีปลายมือปลายเท้าเขียวคล้ำได้5 ยิ่งไปกว่านั้นยา Bellergal® ยังสามารถเกิดอันตรกิริยากับยาอื่นทำให้ระดับยา ergotamine ในเลือดเพิ่มมากขึ้น ทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา เช่น ยาฆ่าเชื้อราในกลุ่ม Azole (Azole antifungal) ยาต้านไวรัสบางชนิด (portease inhibitor, efavirenz) ยาฆ่าเชื้อในกลุ่ม macrolide โดยเฉพาะยา erythromycin ยารักษาโรคปวดศีรษะไมเกรน (sumatriptan) หรือเกิดอันตรกิริยากับยา Phenobarbital ซึ่งเป็นยาที่มีฤทธิ์เป็น enzyme inducer เพิ่มความสามารถในการกำจัดยา จึงลดประสิทธิภาพของยาอื่นที่ใช้ร่วมด้วย เช่น Warfarin Oral contraceptive Metronidazole Corticosteriod Doxycycline เป็นต้น
          จากเหตุผลทั้งในแง่ประสิทธิภาพและความปลอดภัยแนวทางการรักษาโรคปวดศีรษะไมเกรนในปัจจุบันจึงไม่ได้แนะนำให้ใช้ยา Bellergal® ทั้งในแง่การป้องกันและการรักษา สำหรับแนวทางการรักษาโรคปวดศีรษะไมเกรนตาม EFNS ค.ศ.20092 แนะนำให้ใช้ยากลุ่ม analgesic ergot alkaloid หรือยากลุ่ม triptan ร่วมกับยากลุ่ม antiemetic (metoclopramide หรือ domperidone) ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย ส่วนการป้องกันอาการปวดศีรษะไมเกรนจะแนะนำให้ใช้ยาป้องกับเฉพาะผู้ป่วยที่มีอาการปวดศีรษะที่รบกวนคุณภาพชีวิต มีอาการเป็นซ้ำบ่อย (มากกว่า 2 ครั้งต่อเดือน) อาการปวดศีรษะไม่ตอบสนองต่อยาที่ใช้รักษา โดยยาที่แนะนำยากลุ่ม betablockers (metoprolol, propanolol) ยากลุ่ม calcium channel blockers (flunarizine) ยากลุ่มยากันชัก (valproic acid, topiramate) เป็น first line ในการรักษา

Reference

1.       Tfelt-Hansen P, Saxena PR, Dahlöf C,  et al. Ergotamine in the acute treatment of migraine: a review and European consensus. Brain. 2000;123:9-18.

2.       Evers S, Afra J, Frese A, et al. EFNS guideline on the drug treatment of migraine--revised report of an EFNS task force. Eur J Neurol. 2009;16:968-81.

3.       Klasco RK (Ed): Belladonna alkaloids. DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com<. Accessed date: June 1st, 2011.

4.       Klasco RK (Ed): Phenobarbital. DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com<. Accessed date: June 1st, 2011.

5.       Klasco RK (Ed): Ergotamine. DRUGDEX® System (electronic version). Thomson Micromedex, Greenwood Village, Colorado, USA. Available at: http://www.thomsonhc.com<. Accessed date: June 1st, 2011.