เลือดกำเดา

ถาม : ระนองรักษ์/ขอนแก่น
ลูกของดิฉันอายุ 5 ขวบ ครูที่โรงเรียนอนุบาล บอกว่ามีเลือดออกจากจมูกด้วย 2 ครั้งแล้ว
อาการที่เกิดขึ้นคืออะไร จะป้องกันอย่างไร

ตอบ : นพ.สาทิตย์ ชัยประสิทธิกุล
เลือดที่ออกจากจมูกที่ครูบอก เรียกว่า เลือดกำเดา พบได้บ่อยๆ ในเด็กและคนหนุ่มสาว โดยเฉพาะฤดู หนาว อากาศเย็นและแห้งกว่าปกติ ไอน้ำในอากาศน้อย เยื่อบุโพรงจมูกแห้งตามไปด้วย น้ำมูกที่ติดอยู่ในจมูกแห้งกรังอยู่ภายใน ทำให้เกิดความรำคาญต้องคุ้ย แคะ แกะ ขยี้จมูกบ่อยขึ้น ทำให้เกิดรอยแตกเล็กๆ ที่พื้นผิวโพรงจมูก และหลอดเลือดฝอยฉีกขาด ทำให้เลือดกำเดาไหลออกจากจมูก

สาเหตุที่ทำให้เลือดกำเดาไหลนั้น มากกว่าร้อยละ 90 เกิดจากหลอดเลือดฝอยที่ผนังกั้นจมูกฉีกขาด แต่ส่วนใหญ่เลือดจะหยุดได้เอง เพราะร่างกายมีการสร้างลิ่มเลือดมาปิดรอยฉีกขาดได้เอง
การเป็นหวัดอย่างฉับพลัน มีไข้สูง หรือถูกกระแทกบริเวณจมูก อาจเกิดเลือดกำเดาอย่างฉับพลันได้ แต่มักมีปริมาณไม่มาก และหยุดได้เอง

เด็กที่เป็นโรคภูมิแพ้ (แพ้อากาศ) มักมีการอักเสบเรื้อรังของจมูกและไซนัส หากไม่ได้ควบคุมโรคที่เป็นสาเหตุ เด็กจะขยี้จมูกและแคะน้ำมูก ทำให้มีเลือดกำเดาไหลบ่อยๆ

การปฐมพยาบาลขั้นต้น ปฏิบัติดังนี้
อย่าตกใจเมื่อเห็นเลือดกำเดาไหล

ขั้นแรก ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้บีบปีกจมูก 2 ข้างเข้าหากันในแนวกลาง โดยหนีบบริเวณผนังกั้นจมูกเอาไว้ เพื่อกดจุดเลือดออกประมาณ 5-10 นาที (ขณะที่บีบจมูก ผู้ที่เลือดกำเดาไหลจะต้องก้มหน้าเล็กน้อย ห้ามเงยหน้า เพราะถ้าเงยหน้าจะทำให้เลือดไหลลงคอ)

ถ้าเลือดกำเดาไหลจำนวนมาก อาจใช้น้ำแข็งใส่ถุงพลาสติกหรือผ้าประคบบริเวณสันจมูกและหน้าผากไว้ด้วย

ทำตามขั้นตอนนี้แล้วเลือดยังไหลไม่หยุด จะต้องรีบไปพบแพทย์ หู คอ จมูก ทันที