การฉีดวัคซีนที่หน้าขาในเด็ก

คำถาม หลายๆ ครั้ง ที่พบเด็กถูกฉีดวัคซีนที่หน้าขา แต่ฉีดตรงกลางขาไม่ใช่ด้านข้าง ถ้าไปถูก femoral nerve เด็กจะมี paralysis แบบถูก sciatic nerve หรือไม่.

สมาชิก

คำตอบ การฉีดยาและวัคซีนต้องทำด้วยความระมัดระวังทุกครั้ง ผู้ฉีดจะต้องปฏิบัติตามแนวทางปฏิบัติมาตรฐาน ซึ่งรวมถึงตำแหน่งที่ควรจะฉีดการใช้ขนาดเข็มที่เหมาะสม การทำความสะอาดบริเวณที่จะฉีด.

ในกรณีที่มีภยันตรายต่อ femoral nerve เช่น ที่เกิดจากการฉีดยาที่หน้าขา อาการที่แสดงออกจะแตกต่างจากภยันตรายที่ sciatic nerve เนื่องจากเป็นเส้นประสาทคนละเส้น. Femoral nerve แยกมาจากร่างแหประสาทส่วน lumbar ที่เกิดมาจาก posterior division ของรากประสาท L2, 3, 4 อาการที่เกิดคืออาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อที่ innervate โดย femoral nerve ผู้ป่วยจะไม่สามารถทำ knee extension ได้ และสูญเสียการรับความรู้สึกที่บริเวณด้านหน้าและด้านในของต้นขา และตรวจ ไม่พบ deep tendon reflex ที่หัวเข่า.

Sciatic nerve นั้นเกิดจากส่วนของรากประสาทระดับ L4, 5 และ S1, 2, 3 และแยกแขนงออกเป็น tibial nerve และ common peroneal nerve ที่จะไป innervate กล้ามเนื้อหน้าแข้งและน่อง ตลอด จนหลังเท้าและฝ่าเท้า ดังนั้น ถ้าเกิดภยันตรายต่อ sciatic nerve เช่นฉีดยาบริเวณสะโพกผิดตำแหน่ง ก็จะเกิดอาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อเหล่านี้ มีความผิดปกติการรับความรู้สึก และตรวจไม่พบ deep tendon reflex ที่ข้อเท้า (ankle reflex).

อนันต์นิตย์ วิสุทธิพันธ์ พ.บ.
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

การเก็บวัคซีนโปลิโอชนิดกิน
คำถาม ระยะหลัง ได้ข้อมูลจากบริษัทยาว่า oral polio vaccine ถ้าเอาออกจากช่อง freeze มาหยอดให้เด็ก (แบบ multiple dose) แล้วรีบนำกลับเข้าไปในช่อง freeze จะสามารถเก็บ vaccine ไว้ได้นานมากกว่า 6 เดือน จริงหรือไม่ครับ.

สมาชิก

คำตอบ วัคซีนโปลิโอชนิดรับกินเก็บไว้ที่ 0^๐C หรือ 32^๐F ได้จนถึงวันหมดอายุ แต่ถ้าเก็บไว้ที่ 2-8^๐C (35-46^๐F) จะเก็บได้ไม่เกิน 30 วัน.

เมื่อเปิดใช้ และเก็บโดยไม่มีการปนเปื้อนที่ 2-8^๐C โดยไม่แช่แข็งอีก สามารถเก็บได้ไม่เกิน 7 วัน.
วัคซีนโปลิโอที่แช่แข็ง (freeze) เมื่อนำมาละลาย (thaw) โดยอุณหภูมิเมื่อ thaw ไม่เกิน 8^๐C นำไปแช่แข็ง และละลายใหม่เช่นนี้ ได้ไม่เกิน 10 cycles โดยที่ระยะเวลาในการ thaw รวมกันแล้วไม่เกินกว่า 24 ชั่วโมง (cumulative thaw time).

ดังนั้นถ้ามีการบันทึกอุณหภูมิเมื่อ thaw และระยะเวลาที่อยู่ในสภาวะ thaw ไม่เกิน 10 cycles และ 24 ชั่วโมง ดังกล่าวข้างต้น ตามทฤษฎีก็เก็บวัคซีนไว้ได้ครับ แม้ 6 เดือนไปแล้ว ถ้าวัคซีนไม่หมดอายุ.

Website อ้างอิง
1. www.9.health.gov.au/immhandbook/pdf/3_19_poliomyelitis.pdf<.
2. Pathmicro.med.sc.edu/misc/polio.pdf.
3. www.standford.edu/group/virus/picona/2000/polio.pdf<

นิรันดร์ วรรณประภา พ.บ.
รองศาสตราจารย์ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

บรรณาธิการ
สุรางค์ เจียมจรรยา พ.บ.
ศาสตราจารย์, ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล