การรักษาอาการเป็นตะคริวบริเวณมือและขาหลังจากได้รับ prednisolone

ถาม  :    ผู้ป่วยบางรายเมื่อได้ prednisolone 20 มก./วัน ไปสักระยะ 5-7 วัน จะมีอาการเป็นตะคริวที่มือและขาเวลากลางวันและกลางคืน ภาวะนี้จะอธิบายว่าเกิดจากอะไร.

                                                                                                                      สมศักดิ์ ธรรมบุตร พ.บ.

ตอบ   :  อาการ " ตะคริว"  ที่ถามมา ขอตีความหมายถึง " cramp" ซึ่งเกิดจากการเกร็งของกล้ามเนื้อที่ควบคุมไม่ได้ และมักจะก่อให้เกิดการเจ็บปวดของกล้ามเนื้อกลุ่มนั้นตามมา. ได้สืบหาจาก Medline และตำราหลายเล่มแล้วไม่พบความสัมพันธ์ว่าการใช้ prednisolone ทำให้เกิดอาการตะคริว แม้ว่ามียาบางชนิดที่อาจจะทำให้เกิดตะคริวได้คือ diuretic, b2-agonist และ calcium antagonist แต่ที่ไม่มี   รายงานของ prednisolone หรือ corticosteroids ขนานอื่นๆ. 

สำหรับกลไกการเกิด cramp จากยากลุ่ม diuretic เชื่อว่ายาทำให้เกิดภาวะ hyponatremia, hypokalemia และ hypomagnesemia. ส่วนยากลุ่ม b2-agonist และ calcium antagonist นั้นความสัมพันธ์และกลไกการเกิดยังไม่ชัดเจน.

เอกสารอ้างอิง
 1. Riley JD, Antony SJ. Leg cramps : differential diagnosis and management. Am Fam Physician 1995;52(6): 1794-8.

 2. Kanaan N, Sawaya R. Nocturnal leg cramps. Clinically mysterious and painful--but manageable. Geriatrics 2001;56(6):34, 9-42.

 3. Abdulla AJ, Jones PW, Pearce VR. Leg cramps in the elderly : prevalence, drug and disease associations. Int J Clin Pract 1999;53(7):494-6.

 4. Diener HC, Dethlefsen U, Dethlefsen-Gruber S, Verbeek P. Effectiveness of quinine in treating muscle cramps : a double-blind, placebo-controlled, parallel-group, multi-centre trial. Int J Clin Pract 2002;56(4):243-6.

 5. Woodfield R, Goodyear-Smith F, Arroll B. N-of-1 trials of quinine efficacy in skeletal muscle cramps of the leg. Br J Gen Pract 2005;55(512):181-5.

 6. Man-Son-Hing M, Wells G, Lau A. Quinine for nocturnal leg cramps : a meta-analysis including unpublished data. J Gen Intern Med 1998;13(9):600-6.

วินัย วนานุกูล พ.บ.,รองศาสตราจารย์ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี,มหาวิทยาลัยมหิดล
สุรางค์ เจียมจรรยา พ.บ. ศาสตราจารย์, ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี,มหาวิทยาลัยมหิดล