โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่

Q    :   อยากทราบเรื่องการตรวจหามะเร็งลำไส้  ใหญ่ด้วยการทำ CT colonography ว่าดีหรือไม่อย่างไร.

                                                                                                                                              สมาชิก

A   :  ปัจจุบันการตรวจเพื่อสืบค้นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ที่นิยมใช้ในรายที่มีข้อบ่งชี้ คือ กลุ่มที่มีอาการทางลำไส้ใหญ่ หรือกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรค นิยมทำการตรวจโดย

- การตรวจสวนแป้งลำไส้ใหญ่ (barium enema) ซึ่งมีข้อดี คือ ไม่เจ็บ ทำได้ทั่วไปโดยเฉพาะในโรงพยาบาลต่างจังหวัด หรือตามโรงพยาบาลที่มีแผนกรังสี แต่ข้อเสียสำคัญคือ ถ้าผลเป็น negative  ยังอาจมี false-negative คือตรวจไม่พบพยาธิสภาพทั้งๆ ที่มีอยู่จริงได้เช่นกัน. ดังนั้น ถ้าผลของการตรวจไม่พบมะเร็ง ห้ามบอกผู้ป่วยว่าลำไส้ใหญ่ปกติ แต่ควรแจ้งว่าตรวจเบื้องต้นแล้วไม่พบมะเร็ง จากภาพถ่ายรังสี ถ้ายังมีความสงสัย อาจต้องพิจารณาตรวจ เพิ่มเติมด้วยการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ต่อไป.

- การตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (colo-noscopy) เป็นการตรวจโดยใช้กล้องที่เป็น fiberoptic scope ส่องเข้าไปดูในลำไส้ใหญ่ ข้อดีคือ สามารถเห็นได้ชัดเจน และมีความไวและความจำเพาะในการวินิจฉัยพยาธิสภาพมากกว่าการตรวจสวนแป้งลำไส้ใหญ่ และทำการตัดชิ้นเนื้อตรวจได้ด้วย แต่ข้อเสียสำคัญคือ ต้องใช้ยาสลบ หรือยาที่ช่วยให้ผู้ป่วยไม่เจ็บในขณะทำการตรวจ. 

- การตรวจด้วยเครื่องมือ CT colono-graphy ซึ่งเป็นการใช้ CT scan มาทำ reconstruction ให้เห็นภาพในลำไส้ใหญ่ ซึ่งเป็นนวัตกรรมใหม่ในการตรวจสืบค้นพยาธิสภาพทางลำไส้ใหญ่ในประเทศไทย โดยผู้ป่วยต้องเตรียมลำไส้ใหญ่ก่อนการตรวจ เหมือนกับการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่เช่นกัน. ข้อดีคือไม่เจ็บ แต่ข้อเสียสำคัญคือ ยังพบมี false-positive ค่อนข้างมาก เช่น การตรวจพบอุจจาระ แต่อ่านผลว่าเป็นติ่งเนื้อ (polyp) ซึ่งทำให้ผู้ป่วยต้องมาทำการตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่อยู่ดี. ที่ใช้ในปัจจุบันสำหรับการตรวจวิธีนี้ ในความเห็นของผู้เขียน อาจพิจารณาส่งตรวจในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถรับการตรวจส่องกล้อง ลำไส้ใหญ่ได้ เช่น รายที่มีมะเร็งลำไส้ใหญ่และมีการอุดตันมากจนไม่สามารถผ่านกล้องขึ้นไปตรวจหาพยาธิสภาพในลำไส้ใหญ่ส่วนต้นได้ อาจใช้ CT colonography ในการตรวจหา synchronous lesion ในลำไส้ใหญ่ส่วนต้น หรือในกรณีรายที่ทำการตรวจลำไส้ใหญ่ได้ยาก ด้วยเหตุผลทางกายวิภาค (difficult colonoscopy) อาจใช้วิธีนี้แทน.

ในความเห็นของผู้เขียน คิดว่าการตรวจที่มีความไวและความจำเพาะสูงสุด คือการส่องกล้องลำไส้ ใหญ่ แต่อย่างไรก็ตาม การตรวจสวนแป้งลำไส้ใหญ่ ยังคงเป็น alternative option ที่ยอมรับได้ และยังเหมาะสมกับประเทศไทย เนื่องจากราคาถูก และทำได้ในโรงพยาบาลรัฐบาลแทบทุกระดับ.

วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา พ.บ.,ศัลยแพทย์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี,มหาวิทยาลัยมหิดลศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ พ.บ., น.บ.,สาขาวิชาจักษุวิทยา, คณะแพทยศาสตร์,มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์