การใช้ COX-2 inhibitor ร่วมกับ proton-pump inhibitor ในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบเรื้อรังหรือข้อเสื่อม

American College of Rheumatology แนะนำให้ใช้ยาในกลุ่ม cyclo-oxygenase (COX-2) inhibitor หรือยา non-selective NSAID ร่วมกับยา proton-pump inhibitor (PPI) ในการรักษาผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร.^1,2

ข้อแนะนำดังกล่าวอาจจะล้าสมัยเสียแล้ว เพราะการศึกษาแบบ randomized trial^3,4 แสดงให้เห็นว่าการเกิดแผลในทางเดินอาหารไม่ต่างกันระหว่างผู้ป่วยที่ใช้ celecosib อย่างเดียวเทียบกับที่ใช้ diclofenac หรือ naproxen ร่วมกับยา omeprazole หรือ lansoprazole.

ปัจจุบันการวิจัย⁵ พบว่าการใช้ยา celecoxib ร่วมกับ esomeprazole ได้ผลดีกว่าการใช้ยา celecoxib เดี่ยวๆ ในการป้องกันการเกิดภาวะเลือดออกซ้ำจากแผลในทางเดินอาหารส่วนต้นในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง กล่าวคือไม่พบภาวะแทรกซ้อนชนิดนี้เลยตลอดช่วง 13 เดือนถ้าใช้ยา 2 ขนานดังกล่าว ในขณะที่กลุ่มที่ได้รับยา celecoxib เดี่ยวๆพบ 8.9% ดังนั้นในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อภาวะแทรกซ้อนชนิดนี้ซ้ำและจำเป็นต้องได้รับยา NSAID ควรจะได้รับการรักษาด้วยยาในกลุ่ม COX-2 ร่วมกับยาในกลุ่ม PPI ไม่ว่าจะใช้ COX-2 ในขนาดเท่าใดก็ตามและยิ่งผู้ป่วยต้องใช้ยา COX-2 นาน ก็ยิ่งต้องใช้ PPI ร่วมด้วย เพราะความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนชนิดนี้เพิ่มตามระยะเวลาที่ใช้ COX-2.

หากผู้ป่วยไม่มีปัจจัยเสี่ยงที่จะเกิดแผลในกระเพาะอาหารแต่จำเป็นต้องใช้ยา NSAID เป็นระยะเวลานานอาจพิจารณาใช้ COX-2 inhibitor หรือยา non-selective NSAID ร่วมกับยา PPI ได้โดยพบว่าทั้ง 2 แนวทางการรักษาให้ประสิทธิภาพในการแก้ปวดและป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหารใกล้เคียงกัน.

เอกสารอ้างอิง
1. American College of Rheumatology Subcommittee on Osteoarthritis Guidelines. Recommendations for the medical management of osteoarthritis of the hip and knee: 2000 update. Arthritis Rheum 2000;43:1905-15.
2. Schnitzer TJ. Update on guidelines for the treatment of chronic musculoskeletal pain. Clin Rheumatol 2006;25(suppl 7): 22-9.
3. Chan FK, Hung LC, Suen BY, et al. Celecoxib versus diclofenac and omeprazole in reducing the risk of recurrent ulcer bleeding in patients with arthritis. N Engl J Med 2002;347:2104-10.
4. Lai KC, Chu KM, Hui WM, et al. Celecoxib compared with lansoprazole and naproxen to prevent gastrointestinal ulcer complications. Am J Med 2005;118:1271-8.
5. Chan FK, Wong VW, Suen BY, et al. Combination of a cyclo-oxygenase-2 inhibitor and a proton-pump inhibitor for prevention of recurrent ulcer bleeding in patients at very high risk: a double-blind, randomised trial. Lancet 2007;369:1621-6.

คทา บัณฑิตานุกูล ภ.บ., B.Sc. in Pharm, M.Pharm.
(Community pharmacy) Board Certified of Pharmacotherapy
ประธานมูลนิธิเภสัชกรรมชุมชน