• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

ตับอ่อน

ตับอ่อน

 


ตับอ่อน
เป็นอวัยวะภายในช่องท้องที่สำคัญมากพอ ๆ กับตับ ซ่อนอยู่ทางด้านหลังของกระเพาะอาหาร มีสีเหลืองอ่อน ยาวประมาณ 6 นิ้ว แบ่งออกได้เป็นส่วนหัว (Head) ส่วนกลาง (Body) และส่วนหาง (Tail)

 

หน้าที่ของตับอ่อน
ตับอ่อนมีหน้าที่สำคัญๆ 2 ประการ
1. มีหน้าที่สร้างน้ำย่อยที่เรียกว่า “น้ำย่อยของตับอ่อน” (Pancreatic juice) ประกอบด้วยเอ็นไซม์ (enzymes) หลายชนิด ซึ่งมีหน้าที่ช่วยในการย่อยอาหาร จำพวกแป้ง โปรตีน ไขมัน ให้มีขนาดเล็กลง จนสามารถซึมผ่านผนังของลำไส้เข้าสู่ร่างกายได้

2. ทำหน้าที่เป็นต่อมไร้ท่อ (Endocrine gland) สร้างฮอร์โมนหลายชนิด ซึ่งจะส่งเข้ากระแสเลือดโดยตรงฮอร์โมนที่สำคัญได้แก่ “อินซูลิน” (Insulin)


อินซูลิน
อินซูลินเป็นสารเคมี (ฮอร์โมน) ชนิดหนึ่งที่สร้างขึ้นโดยเซลล์ลักษณะพิเศษกลุ่มเล็กๆ หลายๆ กลุ่ม ที่กระจายอยู่ทั่วไปในตับอ่อน เรียกกลุ่มเซลล์นี้ว่า “กลุ่มเซลล์แลงเกอร์ฮานส์” (Islet of Langerhans) อินซูลิน มีหน้าที่ในการควบคุม (ลด) ระดับน้ำตาลในเลือด โดยการเปลี่ยนน้ำตาลให้เป็น กลัยโคเจน (glyeogen) เพื่อเก็บไว้ในตับและกล้ามเนื้อ เป็นพลังงานสำรองในร่างกาย และยังช่วยกระตุ้นให้เซลล์ต่าง ๆ เผาผลาญน้ำตาลให้ได้พลังงานที่ร่างกายเอาไปใช้
ในคนปกติ ถ้ากินอาหารพวกแป้งหรือของหวานมาก ตับอ่อนก็จะสร้างอินซูลินออกมามาก เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดไม่ให้สูงเกินปกติ ถ้ากินอาหารพวกแป้งและของหวานน้อย ตับอ่อนก็สร้างอินซูลินน้อย เพื่อมิให้ลดระดับน้ำตาลในเลือดต่ำกว่าปกติ

แต่ถ้าร่างกายขาดอินซูลิน เช่น คนที่เป็นโรคเบาหวาน เมื่อกินอาหารพวกแป้งและของหวานมาก ก็จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และท้นออกมาในปัสสาวะ กลายเป็นเบาหวาน
ถ้าร่างกายสร้างอินซูลินมากเกินไป เช่น กลุ่มเซลล์แลงเกอร์ฮานส์ของตับอ่อนกลายเป็นมะเร็ง จะสร้างอินซูลินออกมามากเกินความต้องการของร่างกาย ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ เกิดอาการใจหวิว หน้ามืด ตัวเย็น เหมือนกับอาการหิวข้าว ถ้าเป็นมากๆ อาจทำให้เป็นลมหมดสติเป็นอันตรายได้

 


โรคของตับอ่อน
โรคที่เกี่ยวกับตับอ่อนพบได้ค่อนข้างน้อย ที่เป็นได้ก็มีโรคตับอ่อนอักเสบ กับมะเร็งของตับอ่อน
ตับอ่อนอักเสบ จะพบมากในคนที่ดื่มเหล้าจัด คนที่เป็นโรคนิ่วในถุงน้ำดี จะมีอาการไข้ อาเจียน ปวดท้องและปวดหลังรุนแรง บางคนถึงกับหน้ามืดเป็นลม มือเท้าเย็น
ส่วนมะเร็งของตับอ่อน จะพบในคนสูงอายุ มีอาการปวดท้อง ท้องอืด ปวดหลัง ดีซ่าน (ตาเหลืองขึ้นเรื่อยๆ) เบื่ออาหาร และซูบผอมลงเรื่อย ๆ

 

ข้อมูลสื่อ

19-002
นิตยสารหมอชาวบ้าน 19
พฤศจิกายน 2523
ดร.นที คัคนานตดิลก