• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

เด็กสิบเดือนถึงสิบเอ็ดเดือน



                               


 

สภาพแวดล้อม


221.ป้องกันอุบัติเหตุ
อุบัติเหตุของเด็กในวัยนี้มักเป็นเรื่องที่คุณแม่นึกไม่ถึงว่าลูกจะทำได้ จึงไม่ได้ระวังไว้ทั้งๆ ที่เด็กยังเดินไม่ได้ แต่เด็กก็ปีนบันไดขึ้นไปแล้วพลัดตกลงมาได้ เชิงบันไดควรมีลูกกรงกันไว้ป้องกันไม่ให้เด็กปีน
บางครั้งเด็กกินของแปลกปลอมเช่น ยาน้ำ เครื่องสำอางพวกโลชั่นโดยดื่มจากปากขวด เวลาให้ลูก
กินยาน้ำของหมอ คุณแม่ไม่ควรให้เด็กดื่มจากปากขวด เพราะถ้าหากยานั้นอร่อย เด็กจะจดจำการดื่ม
จากปากขวดเอาไว้ บนโต๊ะเครื่องแป้งและในลิ้นชักโต๊ะ มีของอันตรายสำหรับเด็กมากมาย พวกเครื่องสำอางคุณแม่ควรเก็บให้เรียบร้อยและต้องใส่กุญแจลิ้นชักเสมอ แต่ถ้าจะให้ดี ควรย้ายที่เครื่องสำอางไปเก็บไว้ที่อื่นที่เด็กเอาไม่ได้จะดีกว่า

อุบัติเหตุตกจากรถเข็นเกิดขึ้นได้ง่าย คุณแม่เอาลูกใส่รถเข็นแล้วหันไปปิดประตูบ้าน หรือหันไปคุยกับเพื่อนบ้านเดี๋ยวเดียว หนูน้อยปีนหล่นตุ้บลงมาเสียแล้ว เก้าอี้หัดเดินก็อันตรายถ้าพื้นลื่นเกินไปเวลาลูกหลับ คุณแม่มักวางใจว่าลูกหลับสนิทดีคิดว่าไม่ตื่นแน่ จึงปล่อยให้นอนบนเตียงผู้ใหญ่ที่ไม่มีไม้กั้นและรีบไปทำครัว ปรากฏว่าระหว่างนั้นลูกเกิดตื่นขึ้นมาจึงพลัดตกเตียง ตามปกติเด็กเคยนอนกลางวันนานชั่วโมงครึ่งทุกวัน คุณแม่คิดว่าทิ้งไว้เดี๋ยวเดียวคงไม่เป็นไร เมื่อเด็กเกิดตื่นเร็วผิดปกติอุบัติเหตุจึงเกิดขึ้น เพราะฉะนั้นไม่ว่าลูกหลับสนิทแค่ไหนก็ไม่ควรปล่อยให้นอนในที่ที่ไม่มีลูกกรงนั้น

บ้านที่คุณพ่อสูบบุหรี่ ต้องระวังไม่ให้ลูกกินบุหรี่เข้าไป กล่องหรือซองบุหรี่ออกแบบไว้ให้เปิดได้สะดวก เด็กจึงเอาบุหรี่ออกมากินได้โดยง่าย ที่เขี่ยบุหรี่จะต้องทำความสะอาดทุกครั้งที่คุณพ่อไม่ใช้ อย่าให้เด็กเอาก้นบุหรี่ไปกินได้

บ้านที่มีระเบียง ต้องระวังอย่าลืมปิดประตูที่เด็กออกไปนอนระเบียงได้ มีอุบัติเหตุเด็กปีนลูกกรงระเบียงตกลงมาบ่อย ๆ อันตรายมาก

ห้องน้ำเป็นอีกห้องหนึ่งที่เด็กชอบเพราะเด็กเกือบทุกคนชอบเล่นน้ำ บางครั้งคุณแม่ลืมปิดประตูเอาไว้ เด็กเข้าไปเอามือกวนน้ำในโถส้วมเล่น บ้านที่มีอ่างขังน้ำเอาไว้ต้องระวังอย่างที่สุด เพราะเด็กปีนตกลงไปจมน้ำตายได้แม้ว่าจะเป็นน้ำตื้น ๆ ที่เด็กยืนถึงก็ตาม เด็กวัยนี้ซนและอยากลองทั้ง ๆที่รู้ว่าคุณแม่ห้าม คุณแม่เผลอลืมปิดประตูห้องน้ำเมื่อไรจะรีบถือโอกาสปรู๊ดเข้าไปทันที ถ้าถูกคุณแม่จับได้ หนูน้อยจะทำหน้าทะเล้นเพราะรู้ว่าตัวทำผิด จนคุณแม่อดขำไม่ได้เสียด้วย

บ้านที่ใช้เครื่องซักผ้า อย่าลืมปิดฝาเครื่องทุกครั้งที่มีน้ำอยู่ในเครื่องเพราะเด็กปีนตกลงไปได้เวลาพาลูกไปข้างนอกดูเด็กอื่นๆ เล่น ต้องระวังลูกบอล ลูกเทนนิส ให้ดีด้วย






 

222.ของเล่น
เด็กอายุเกิน 10 เดือนใช้นิ้วมือได้คล่องมากแล้ว ถ้าเอาไม้บล๊อคให้เล่น แม้ว่าเด็กวัยนี้จะยังต่อเป็นรูป
เป็นร่างไม่ได้ แต่แกจะจับไม้เคาะกันเล่นหรือเอาวางเรียงกันเล่นได้
เมื่อคุณพ่อโยนลูกบอลให้เล่นเด็กจะตามเก็บมาได้ ถ้าคุณแม่เอาสีเทียนให้ถือและลองจับมือลากละเลงสีบนกระดาษให้ดูเด็กจะทำตาม ถ้าหมดกระดาษที่ให้ คราวนี้เจ้าหนูจะละเลงบนพื้นหรือผนังบ้านแทน เพราะฉะนั้นคุณแม่ต้องให้กระดาษอย่างเพียงพออีกอย่าง คุณแม่ไม่ควรทิ้งสีเทียนไว้ในกล่องของเล่นเพราะเด็กจะเอาไปกัดกิน ตอนให้ลูกเล่นสีเทียนคุณแม่ต้องอยู่ด้วยเสมอ

เด็กระยะนี้จะชอบกัดของเล่นไม้บล็อกที่ทาสีไม่ควรให้เด็กเอาเข้าปากเพราะในสีมีสารตะกั่วซึ่งเป็นพิษ
ได้ (ที่จริงควรซื้อของที่ไม่ทาสีไม่เป็นพิษต่อเด็กซึ่งมีราคาแพงกว่ามาก)เด็กวัยนี้ไม่ค่อยยินดีกับป๋องแป๋งหรือตุ๊กตาล้มลุกแล้ว แต่กลองหรือระนาดที่ตีดัง ๆ เด็กบางคนชอบเป็นพิเศษ
คุณแม่จะให้เด็กไล่ตามรถที่มีลานวิ่งได้เพื่อเป็นการหัดเดินก็ได้แต่เด็กส่วนใหญ่ชอบที่จะเล่นกับของใช้ในบ้านมากกว่าของเล่นซึ่งเด็กเบื่อง่ายเด็กบางคนชอบดูรูปภาพในหนังสือโดยเฉพาะหนังสือซึ่งมีภาพใหญ่ ๆง่าย ๆ ไม่สลับซับซ้อน ความชอบของเด็กจะปรากฏตั้งแต่วัยนี้ บางคนชอบรูปรถ บางคนชอบรูปสัตว์ แต่เด็กบางคนก็ไม่สนใจหนังสือเลย เด็กแบบนี้คุณแม่ไม่ต้องฝืนพยายามชวนให้แกดูหนังสือ

 
 

 




223.เมื่อมีผู้ป่วยเป็นวัณโรคในบ้าน

ในการตรวจสุขภาพประจำปีอาจพบว่าคุณพ่อหรือคุณแม่เป็นวัณโรคและมีปัญหาว่าจะทำอย่างไรกับลูกดี ถ้าเด็กฉีดวัคซีน บีซีจี เอาไว้แล้ว คุณพ่อคุณแม่สบายใจได้ เพราะถึงแม้ว่าวัณโรคจะติดลูก แต่เด็กมีภูมิต้านทานระดับหนึ่งแล้วมักจะไม่เกิดโรค ทางที่ดีถ้ามีผู้ใหญ่เป็นวัณโรค ควรบอกหมอเขาด้วยว่ามีลูกเล็กๆ อยู่ที่บ้าน เขาจะให้นำเด็กไปทดสอบวัณโรคซ้ำและตรวจเป็นระยะๆ ด้วย
ปัญหาอยู่ที่ว่า ถ้าเด็กยังไม่ได้รับการฉีดวัคซีนจะทำอย่างไร ในกรณีที่วัณโรคของคุณพ่อหรือคุณแม่
ลุกลามไปมากขนาดมีโพรงปรากฏบนฟิล์มเอกซเรย์ และในเสมหะมีเชื้อวัณโรคอยู่มาก (ตรวจโดยการย้อมสีก็พบเชื้อ) โรคคงจะติดเด็กไปแล้ว ลองทดสอบวัณโรค(Tuberculin Test) ถ้าให้ผลบวกแปลว่าเด็กติดโรคแน่ ต้องเอกซเรย์เด็กดู ซึ่งอาจจะพบอาการของโรคแต่ส่วนใหญ่มักจะไม่พบ ในปัจจุบันถึงแม้ว่าเด็กจะไม่แสดงอาการของโรคแต่ถ้ารู้ว่าเด็กติดเชื้อแน่ หมอจะทำการรักษาทันที
สำหรับเด็กคงไม่มีปัญหาเท่าไรนัก แต่ตัวผู้ป่วยเป็นวัณโรคจะต้องไห้รับการรักษาจนกระทั่งไม่พบเชื้อในเสมหะเพื่อไม่ให้ไปติดผู้อื่น ซึ่งระหว่างนั้นจะต้องแยกผู้ป่วยออกจากเด็ก ควรจัดห้องให้ผู้ป่วยอยู่โดยเฉพาะ

ถ้าผู้ป่วยเป็นวัณโรคคือคุณพ่อคงแก้ปัญหาได้ไม่ยากนัก แต่ถ้าเป็นคุณแม่ ซึ่งเป็นผู้เลี้ยงดูเด็ก ก็ต้องหาคนอื่นมาช่วยเลี้ยงเด็กแทน และตัวคุณแม่ควรเข้าโรงพยาบาลรักษาสักระยะหนึ่งจนกว่าคุณหมอจะมีคำอนุญาตให้กลับบ้านได้ เพราะถ้ารักษาตัวอยู่ที่บ้าน ถึงจะมีคนช่วยทำงานบ้านและแยกเด็กไปให้คุณย่าคุณยายช่วยเลี้ยง แต่ก็มักจะมีเรื่องจุกจิกหยุมหยิมให้แม่บ้านต้องลุกขึ้นไปจัดการดูแล จึงไม่ได้พักผ่อนอย่างเต็มที่เหมือนอยู่ในโรงพยาบาล และทำให้หายช้า
ในกรณีที่เด็กเป็นวัณโรคด้วยทั้งคุณแม่คุณลูกคงต้องเข้าตรวจที่โรงพยาบาลทั้งคู่ หมอจะเป็นผู้วินิจฉัยว่าผู้ป่วยควรจะทำอย่างไร ถ้าอาการไม่มากหมออาจให้รักษาตัวที่บ้าน
ถ้าทดสอบวัณโรคในเด็กด้วยการทำ Tuberculin Test แล้วปรากฏว่าให้ผลลบหมายความว่า เด็กยัง
ไม่ติดโรคอาจเป็นเพราะในเสมหะของผู้ป่วยยังมีเชื้อไม่มาก อย่างไรก็ตาม การทำ Tuberculin Test
จะให้ผลบวกก็ต่อเมื่อติดโรคแล้วประมาณ 1 เดือนขึ้นไป เพราะฉะนั้นถึงแม้ว่าการทดสอบครั้งแรกจะให้ผลลบ หลังจากนั้นอีก 1 เดือนขึ้นไป ต้องทดสอบอีกครั้งหนึ่ง ถ้าปรากฏว่าเด็กยังไม่ติดโรคแน่ ก็ฉีดวัคซีนบีซีจีให้เด็กจะมีภูมิต้านทานหลังจากฉีดวัคซีนแล้วหนึ่งเดือน อย่าคิดว่าฉีดวัคซีนแล้วไม่เป็นไรและปล่อยให้เด็กคลุกคลีกับผู้ป่วยทันทีถ้าหากผลการทดสอบครั้งสองเป็นบวก แปลว่าเด็กเพิ่งติดโรค รีบทำการรักษาตอนนั้นก็ยังทัน

ในกรณีที่คุณแม่พักรักษาตัวที่บ้านจะเลี้ยงดูลูกได้แค่ไหนนั้นขึ้นอยู่กับอาการของโรค ควรปรึกษาหมอที่รับผิดชอบการรักษาอยู่ และถ้าเด็กยังดูดนมแม่อยู่ควรเลิกให้นมแม่ เพราะนอกจากจะทำให้เด็กมีโอกาสติดโรคมากขึ้นแล้ว ยังทำให้แม่สูญเสียพลังงานของร่างกายและหายจากโรคได้ช้าแต่ทว่า การตรวจพบจุดที่ปอดในการตรวจร่างกายประจำปีและถูกสังเกตว่าเป็นวัณโรคนั้น มีเป็นจำนวนมากที่ไม่ใช่วัณโรค แต่เป็นโรคปอดอักเสบจากเชื้อไมโครพลาสม่า เพราะอาการที่ปรากฏบนฟิล์มเอกซเรย์คล้ายกับวัณโรคมาก แต่โรคนี้จะหายได้เองภายใน 2-3 สัปดาห์ ในกรณีนี้ จะตรวจไม่พบเชื้อวัณโรคในเสมหะ และหลังจากนั้น 3 สัปดาห์ ถ้าเอกซเรย์ดูอีกครั้ง อาการของโรคจะหายไป แปลว่าไม่ได้เป็นวัณโรคปอด
 

 

 

 



224. ภูมิอากาศ
เมื่อหมดหน้าหนาวก้าวเข้าสู่หน้าร้อน คุณแม่จะสังเกตเห็นผดขึ้นตามหน้าตามแขนขาของลูก เป็นเพราะอากาศร้อนหรือถูกแสงแดด ถ้าเด็กเป็นผดเฉพาะส่วนที่ถูกแดด เวลาพาออกข้างนอกควรใส่หมวกให้และอย่าให้ถูกแดดโดยตรง
เด็กบางคนกินอาหารได้น้อยลงในช่วงฤดูร้อน ยิ่งอากาศร้อนจัด เด็กเห็นชามข้างแล้วอาจจะเมินเฉย
ถ้าหากลูกของคุณเป็นเช่นนี้แต่ยังยิ้มเล่นหัวดีอยู่เหมือนเดิมก็ไม่ต้องห่วง ให้ดื่มนมแทนอาหารส่วนที่น้อยลงไป และถ้ายังไม่ยอมกินอยู่ดี ก็ขอให้คิดว่า เด็กกำลังปรับตัวให้เข้ากับภูมิอากาศ ไม่ต้องบังคับให้กิน
ต้นฤดูร้อน ถ้าเด็กเป็นไข้และไม่ยอมดื่มนมเลย อาจจะเป็นโรคตุ่มเม็ดพองในปาก (Herpangina) (ดูหัวข้อ 185 หมอชาวบ้าน ฉบับที่ 48)
ช่วงฤดูฝน ต้องระวังโรคที่มียุงเป็นพาหะ เช่น ไข้เลือดออก ไข้สมองอักเสบ เป็นต้น
 

ข้อมูลสื่อ

62-011
นิตยสารหมอชาวบ้าน 62
มิถุนายน 2527