เด็กสามขวบ ถึงสี่ขวบ

334. มีอาการปวดเวลาขณะปัสสาวะ
เวลาเด็กผู้ชายร้องแสดงอาการเจ็บปวดขณะปัสสาวะ ก่อนอื่นเราต้องตรวจสอบอวัยวะเพศ ถ้าปลาย องคชาต มีลักษณะบวมแดง แสดงว่า หัวองคชาตอักเสบ (glans penis) สาเหตุส่วนใหญ่เป็นเพราะเด็กใช้มือสกปรกจับ จึงเกิดอาการอักเสบ บางครั้งกางเกงชั้นในจะมีรอยเปื้อนเป็นสีเหลือง ๆ เมื่อพาไปหาหมอได้ยามาทา 2-3 วันก็หาย ไม่ใช่โรคร้ายแรง

บางครั้งเด็กจะปวดเวลาปัสสาวะโดยที่ปลายองคชาตไม่มีสิ่งผิดปกติเลย และฉี่บ่อยจนผิดสังเกต น้ำปัสสาวะมีเลือดปนและสีออกแดง หลังปัสสาวะมีเลือดหยดติ๋ง ๆ จากปลายลึงค์ เด็กแสดงอาการเจ็บปวดมาก กางเกงชั้นในก็มีรอยเปื้อนเลือด อาการแบบนี้จะหนักที่สุดในวันที่สองและค่อย ๆ ดีขึ้นหลังจากวันที่สามเป็นต้นไป จนกระทั่งหายไปในราววันที่ห้า สาเหตุของโรคนี้เราไม่ทราบแน่ชัด บางคนเรียกว่า “โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบชนิดมีเลือดออกอย่างเฉียบพลัน” เนื่องจากเด็กมักจะเป็นโรคนี้ในระยะเริ่มหัดขี่รถสามล้อ บางคนจึงคิดว่าเกิดจากการกระทบกระเทือนภายนอก แต่บางคนก็สงสัยว่าน่าจะเกิดจากเชื้อไวรัส เพราะเด็กเป็นโรคนี้เพียงครั้งเดียว แสดงว่าเมื่อเป็นแล้วทำให้มีภูมิต้านทาน

โรคนี้เป็นแล้วไม่มีผลร้ายในระยะยาว การดูแลรักษาคือ พยายามให้เด็กอยู่นิ่ง ๆ เช่น ให้นอนแล้วอ่านหนังสือนิทานให้ฟัง ลดน้ำหรือเครื่องดื่มลงเพื่อมิให้ปัสสาวะบ่อย ของเค็มหรือรสจัด จะทำให้คอแห้งกระหายน้ำ ควรหลีกเลี่ยง อาหารอื่น เช่น เนื้อหรือปลาให้กินได้ตามปกติโรคนี้มักเป็นกับเด็กอายุประมาณ 3 ขวบจนถึงวัยเข้าเกณฑ์ไปโรงเรียนโรคไตอักเสบทำให้มีเลือดปนในปัสสาวะเช่นเดียวกัน แต่ไม่รู้สึกเจ็บปวดขณะปัสสาวะ ส่วนอาการปัสสาวะบ่อยเนื่องจากภาวะจิตใจนั้น ไม่มีเลือดปนอยู่ในปัสสาวะ (ดูหัวข้อ 333 ปัสสาวะบ่อย ในหมอชาวบ้านฉบับ 110 เดือนมิถุนายน 2531)

335. อมมือ หรือกัดเล็บ
ในบรรดาเด็กที่ชอบอมมือหรือดูดนิ้วก่อนนอนตอนกลางคืน บางคนก็ติดนิสัยนี้ตอนกลางวันด้วย มีเด็กเล็ก ๆ จำนวนมากที่ชอบนั่งดูดนิ้วระหว่างดูโทรทัศน์นักทฤษฎีบางคนกล่าวว่า เด็กอมมือเพราะขาดความอบอุ่น จึงแสดงออกเช่นนี้ เพื่อสนองตอบส่วนบกพร่องของอารมณ์ ทฤษฎีนี้ทำให้แม่เกิดความกลัวว่า คนอื่นจะหาว่าลูกตนเป็นเช่นนั้น จึงพยายามห้ามลูกอมมืออย่างเอาเป็นเอาตาย เด็กอมมือบางคนอมทั้งมือสมชื่อ แต่ส่วนใหญ่มักจะอมนิ้วโป้งข้างใดข้างหนึ่ง ประเภทอมนิ้วชี้ นิ้วกลาง 2 นิ้ว หรืออม 3 นิ้ว 4 นิ้ว ก็มี เด็กบางคนก็ดูดจ๊วบ ๆ เป็นจังหวะ ด้วยความ “มันส์” ในอารมณ์ อาการดูดนิ้วของเด็กจะปรากฏในยาม “ว่างงาน” เวลาเล่นอยู่กับเพื่อน ง่วนอยู่กับของเล่น หรือขี่จักรยาน 3 ล้อ เด็กจะไม่อมมือ ถ้าอยากให้ลูกเลิกอมมือ ก็อย่าปล่อยให้ลูก “ว่างงาน” อยู่คนเดียว หาสถานที่และสิ่งน่าสนใจให้เขาได้เล่นอย่างเต็มที่ เด็กซึ่งถูกเลี้ยงให้อยู่ในที่แคบ มักติดนิสัยดูดนิ้ว เพราะไม่ได้เล่นดังใจนั่นเอง

อย่างไรก็ตาม เด็กบางคนแม้จะได้เล่นอย่างเต็มที่ แกก็ยังชอบอมมือ และอมอย่างมีความสุขเสียด้วย แบบนี้เห็นจะต้องสรุปว่า สำหรับเด็กบางคน การอมมือหรือดูดนิ้วมือคือ “งานอดิเรก” หรือ “รสนิยมส่วนตัว” ของเด็กคนนั้น ดังเช่นผู้ใหญ่บางคนที่ชอบเคี้ยวหมากฝรั่งหรือดูดกล้องยาเส้น ผู้ใหญ่ติดบุหรี่นั้นเลิกยากฉันใด เด็กติดนิสัยดูดนิ้วย่อมเลิกยากฉันนั้น การเอาบอระเพ็ดทาปลายนิ้ว หรือเอาพลาสเตอร์พันนิ้วเอาไว้ไม่ช่วยให้เลิกได้ ยิ่งใช้วิธีลงโทษทางกายยิ่งแย่ที่สุด เด็กส่วนใหญ่เลิกนิสัยอมนิ้วมือ เมื่อเริ่มไปโรงเรียน แม้แต่เด็กที่ประกาศยืนยันกับครูว่าเขาจะดูดนิ้วไปจนถึงมหาวิทยาลัยก็ยังเลิกไปเอง ภายในชั้นประถม ในเมื่อนิสัยอมมือนี้หายได้เองตามธรรมชาติ เราก็ไม่น่าจะเครียดกับมันมากนัก การอมมือหรือดูดนิ้วไม่ทำให้ฟันแท้ของเด็กเหยินเบี้ยวบูด แม้แต่ฟันน้ำนมก็ไม่กระทบกระเทือน เพราะเด็กดูดด้วยนิ้วไม่ใช่ฟัน

เด็กที่ติดนิสัยอมมือมักเป็นเด็กค่อนข้างเงียบ และชอบเก็บตัว ซึ่งเป็นลักษณะนิสัยของแกเอง ถ้าเด็กมีความสุขสดชื่นดี ก็ไม่มีอะไรน่าวิตก หากคุณแม่พะวงมากกันนิสัยดูดนิ้วของลูก กลับจะทำให้เด็กเลิกยากขึ้น และอย่ากลัวเชื้อโรคจนกระทั่งสั่งพี่เลี้ยงคอยถือสำลีชุบแอลกอฮอล์ วิ่งไล่ตามเช็ดนิ้วให้ลูก แค่ล้างมือให้ เมื่อสกปรกก็พอแล้ว นิสัยกัดเล็บก็เช่นเดียวกัน เกิดขึ้นด้วยเหตุผลเดียวกับการอมมือ วิธีแก้ไขคือ อย่าปล่อยให้เด็ก “ว่างงาน” การดุว่าห้ามปราม ไม่ก่อให้เกิดผลดีและไม่ได้ผลด้วย

สำหรับเด็กที่ชอบอมมือหรือกัดเล็บ ควรตรวจพยาธิเป็นประจำ เพราะมีโอกาสติดพยาธิได้ง่ายทั้งจากก้นตนเอง และจากมือของเพื่อน ๆ

( อ่านต่อฉบับหน้า )