• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

การเลี้ยงดูเด็ก

205 ฝึกขับถ่าย
เด็กวัย 9-10 เดือนนี้ ยังบอกฉี่ไม่ได้ อาจจะมีเด็กบางคนซึ่งฉี่ไม่ค่อยบ่อย และคุณแม่จับนั่งกระโถนทุกชั่วโมง เด็กก็ฉี่ลงกระโถนโดยดี วันหนึ่งๆเกือบไม่ทำผ้าอ้อมหรือกางเกงเปียกเลย

แต่เด็กบางคนฉี่บ่อย ถ้าคุณแม่ไม่อยากให้ฉี่รดกางเกง จะต้องจับนั่งกระโถนทุกครึ่งชั่วโมง ซึ่งในที่สุด เด็กจะต่อต้านไม่ยอมนั่ง และคุณแม่ยิ่งประสาทเท่าไหร่ คุณลูกก็ยิ่งฉี่บ่อยขึ้นอีก

การที่เด็กไม่ฉี่หรืออึลงกระโถน ในวัยนี้ ไม่ใช่เป็นเพราะคุณแม่ฝึกไม่ดี แต่เป็นเพราะ เด็กไม่ชอบกระโถน หรือเป็นเด็กที่ฉี่บ่อยและอึง่ายเท่านั้นเอง

206 เลี้ยงลูกให้แข็งแรง
เด็กวัยนี้อยากลุกขึ้นยืนและเดิน คุณแม่ควรช่วยสนับสนุนและฝึกในเรื่องนี้ เก็บของเกะกะในห้องให้หมดและให้เด็กแกะกล่องใหญ่ๆ เข็นเดิน ถ้าเดือนก่อนเด็กเข็นกล่องกระดาษได้แล้ว เดือนนี้ควรหาอะไรหนักๆ (เช่น เบาะนั่ง) ใส่เข้าไปในกล่อง เพราะถ้าเบาเกินไปเด็กจะเข็นไม่ได้ ไม่ควรให้เด็กเข็นรถที่มีล้อเดิน เพราะรถจะวิ่งเร็วเกินไป แต่ถ้าเป็นเก้าอี้หนักๆที่มีล้อพอจะให้เด็กเข็นได้ แต่คุณแม่จะต้องเฝ้าอยู่ด้วย

เด็กวัยนี้จับเชือกได้เองแล้ว จึงชอบนั่งชิงช้า แต่คุณแม่ต้องอยู่ข้างๆด้วย เวลาให้เล่นชิงช้า ควรหาแผ่นอะไรนิ่มๆปูข้างล่าง หรือปูทรายหนาๆใต้ชิงช้าก็ได้ ไม้ลื่ยเตี้ยๆเด็กก็ชอบเล่นมาก

เด็กที่ยังยืนไม่เก่ง คุณแม่ควรช่วยฝึกให้ยืน โดยให้จับห่วงสองมือ และคุณแม่ช่วยดึงให้ยืน การฝึกแบบนี้ทำวันละ 2 ครั้ง ครั้งละ 5-6 นาที ก็พอแล้ว เด็กที่น้ำหนักตัวมากจนยืนไม่ไหว ไม่ควรฝืนให้ยืน

คุณแม่ควรให้เด็กได้เล่นนอกบ้าน อย่างน้อยวันละ 3 ชั่วโมง แต่ไม่ใช่เอาเด็กใส่รถเข็นเดินเล่นเท่านั้น ควรปล่อยให้เด็กเล่นออกกำลังบนพื้นสนาม ที่จริงน่าจะมีใครสนใจทำสนามเด็กเล่นที่มีชิงช้า ไม้ลื่น และเครื่องเล่นสำหรับเด็กให้ทั่วบ้านทั่วเมือง ขนาดที่ว่าบ้านไหนๆ ก็เดินไปเล่นได้ เด็กไทยจะได้แข็งแรงกันอย่างถ้วนหน้ากับเขาบ้าง

สภาพแวดล้อม
207 ป้องกันอุบัติเหตุ
เมื่อเปรียบกับเดือนที่แล้วด็กในเดือนนี้จะยิ่งไปไหนๆได้ไกลขึ้น อันตรายจากอุบัติเหตุต่างๆย่อมมากขึ้น การป้องกันอุบัติเหตุตกจากที่สูงและอุบัติเหตุกระแทกขอบของเหลี่ยม ขอให้ดูหัวข้อ 194 ป้องกันอุบัติเหตุอีกครั้ง

เมื่อเด็กซนมาก คุณพ่อคุณแม่คิดอยากทำคอกกั้นให้ลูกเล่นอยู่ในนั้น จะได้ปลอดจากอันตรายทั้งปวง ในขณะที่คุณแม่กำลังทำงาน แต่คอกกั้นต้องใหญ่พอสมควร (ประมาณ 3-4 ตารางเมตร) มิฉะนั้น เด็กจะไม่ยอมอยู่ มีเด็กบางคนซึ่งไม่ค่อยซน จะยอมนั่งเล่นอยู่ในคอกกั้นซึ่งคุณพ่ออุตส่าห์ทำให้ (เพราะไม่ค่อยจะมีขาย)

แต่ก็มีเด็กจำนวนมาก โดยเฉพาะหนูน้อยจอมซนเจ้าตัวปัญหาทั้งหลายนั่นแหละที่มักจะไม่ยอมอยู่ในคอก แต่เจ้าหนูจะยืนจับไม้กั้นเขย่าและร้องไม่ยอมหยุด แข่งความอดทนกับคุณแม่ว่าใครจะทนกว่ากัน คุณแม่บางคนใจแข็ง ปล่อยให้ร้องสักวันสองวันจนเจ้าหนูยอมแพ้ แต่ส่วนใหญ่คุณแม่นั่นแหละจะเป็นฝ่ายยอมแพ้เสียก่อน

ถ้าที่บ้านพอจะมีห้องที่ยกให้เด็กเล่นได้สักหนึ่งห้องก็จะดี แทนที่คุณพ่อจะทำคอก ก็ทำแค่ไม้กั้นตรงประตูห้อง และระวังเด็กตกบันไดด้วย และเก็บของอันตรายให้หมด

อันตรายจากอุบัติเหตุอื่นๆ เช่น ถูกของร้อน (เตารีด น้ำร้อน) กินของแปลกปลอม (ยา กระดุม ฯลฯ) กรุณาดูเรื่องอุบัติเหตุของเด็ก 8-9 เดือน อีกครั้ง

208 พี่ ของเล่น
ต้องระวังไม่ให้โรคติดต่อซึ่งลูกคนพี่ติดมาจากโรงเรียนมาติดน้อง ถ้าพี่เป็นหัด และน้องยังไม่ได้ฉีดวัคซีนกันไว้ ควรพาไปฉีดแกมมาโกลบูลิน ถ้าฉีดวันที่ลูกคนพี่เริ่มออกหัดหรือรุ่งขึ้นอีกวันก็ยังทัน แต่ถ้าพี่เป็นมา 3 วันแล้วมักจะไม่ได้ผล

ถ้าพี่เป็นอีสุกอีใส จะระวังไม่ให้น้องเป็นด้วยนั้นลำบาก เมื่อเหนตุ่มอีสุกอีใสของลูกคนพี่ ให้คิดว่าอีกสองอาทิตย์จะเห็นตุ่มของน้อง

โรคคางทูม
บางครั้งก็ติดเด็กอ่อน บางครั้งก็ไม่ติด เด็กอายุประมาณ 10 เดือน ถึงจะเป็นคางทูม อาการก็เบามากจนสังเกตจากภายนอกเกือบไม่ได้ เพราะฉะนั้นถึงลูกคนพี่จะเป็นคางทูม ก็ไม่จำเป็นต้องแยกน้องออกไป

ใรกรณีที่บังเอิญลูกคนพี่ไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันไอกรนและเกิดเป็นโรคนี้ขึ้นมา ต้องพยายามแยกน้องให้ห่างที่สุด ถ้าน้องฉีดวัคซีนป้องกันไว้แล้ว ถึงจะติดอาการก็ไม่หนักนัก แต่ถ้าน้องไม่ได้ฉีดไว้ ต้องระมัดระวังอย่างมากไม่ให้ติดจากพี่ และถ้า 3-4 วันหลังจากพี่เป็นน้องเริ่มมีอาการจามหรือมีน้ำมูก ให้สงสัยว่าติดไอกรน ต้องรีบทำการรักษา

โรคคอตีบ ท้องร่วง ไข้อีดำ อีแดง ถ้าคนพี่เป็นจะต้องเข้าโรงพยาบาลและต้องพาน้องไปตรวจเชื้อด้วย ถ้าพบเชื้อจะต้องทำการรักษา

ถ้าพี่เป็นหัดเยอรมัน ไม่ต้องแยกน้องออก เพราะถึงติด อาการก็ไม่หนัก

ในกรณีที่พี่เป็นโรคตาแดง ต้องระวังให้น้องอยู่ไกลๆ ตามลูกบิดประตูอาจมีเชื้อโรคติดอยู่ ต้องระวังไม่ให้น้องจับด้วย อ่างล้างหน้า อ่างอาบน้ำ ผ้าเช็ดตัว ไม่ควรใช้ร่วมกับพี่

โรคตุ่มเม็ดพองในปาก ถ้าพี่เป็น อาจติดน้องได้ง่าย ควรแยกให้ห่างกันไว้
สำหรับโรคที่น้องเป็นตัวนำมาติดพี่นั้นมีน้อย โรคตุ่มเม็ดพองในปากและตาแดง ถ้าน้องเป็น พี่จะติดได้ ...ของเล่น ดูหัวข้อ 195 ของเล่น

209 ภูมิอากาศ
เด็กที่อายุครบ 10 เดือน ในช่วงอากาศร้อนกับช่วงอากาศหนาว ความเคลื่อนไหวจะแตกต่างกัน ฤดูร้อนเด็กสวมเสื้อผ้าน้อย เคลื่อนไหวได้คล่องกว่าในฤดูหนาว

การขับถ่ายก็เช่นเดียวกัน เด็กจะฉี่บ่อยขึ้นในฤดูหนาว เด็กที่เคยฉี่ในกระโถน อาจฉี่รดกางเกงบ่อยเมื่ออากาศหนาว

ในช่วงอากาศร้อน เด็กๆจะชอบเล่นน้ำ แต่เด็กวัย 10 เดือน ยังไม่ควรปล่อยให้เล่นน้ำตามลำพัง อาจให้นั่งเล่นในอ่างเล็กๆโดยมีผู้ดูแลใกล้ชิดจะดีกว่า

สภาพปกติ
210 ไข้สูง
ถ้าเด็กมีไข้สูงกะทันหัน ก่อนอื่นคุณแม่ต้องดูรอบตัวเด็กเสียก่อน ถ้าในบ้านมีใครเป็นหวัด ไอ มีน้ำมูก หรือปวดศีรษะ อาจเป็นไปได้มากว่า เด็กติดหวัดเข้าให้แล้ว 

อาการหวัด อาจเป็นอาการรวมของโรคต่างๆที่เกิดจากเชื้อไวรัส ซึ่งถ้าไม่ใช่โรคร้ายแรงอย่างโรคไข้สมองอักเสบแล้ว มักจะหายได้ในที่สุด เวลาเป็นหวัด อย่าพาเด็กไปอยู่ตามห้องคอยผู้ป่วยตามโรงพยาบาลหรือคลีนิค เพราะอาจรับเชื้อ เช่น โรคปอดบวม เป็นต้น

เด็กที่มีไข้สูงเกิน 38 องศาเซลเซียส น้ำมูกไม่มี ทั้งยังไม่เคยเป็นไข้มาก่อนเลย ให้สงสัยว่าอาจเป็นส่าไข้ โดยเฉพาะในกรณีที่ไข้สูงติดต่อกัน 2 วันแล้วยังไม่ลด ตอนกลางคืนตื่นบ่อยแล้วกวนมาก (ดูหัวข้อ 168 โรคส่าไข้)

นอกจากนี้ยังมีโรค ทอนซิลอักเสบ โรคคออักเสบ ซึ่งเกิดจากเชื้อไวรัส แต่ไม่ใช่โรคที่น่ากลัวอะไร

211 มีก้อนแข็งหลังหู
ที่จริงก้อนนั้นคือ ต่อมน้ำเหลือง (ใครๆก็มี) แต่จะสามารถหายไปได้เองในที่สุด ภาษาชาวบ้านเรียกว่า "ลูกหนู" 

การป้องกัน ควรระวังไม่ให้เด็กเป็นผดบนศีรษะโดยให้นอนหมอนน้ำแข็ง และตัดเล็บให้สั้นอยู่เสมอ ในกรณีที่มีก้อนแข็งหลังหู และเด็กไม่เจ็บเวลากด แต่ก้อนนั้นใหญ่ขึ้นทุกที แถมยังเพิ่มจำนวนมากขึ้นด้วย ต้องพาไปให้หมอตรวจดู
 

ข้อมูลสื่อ

57-006
นิตยสารหมอชาวบ้าน 57
มกราคม 2527