• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

เด็กห้าเดือนถึงหกเดือน(ต่อจากฉบับที่แล้ว)

                                          

 

 

สภาพแวดล้อม

 

 

145 ป้องกันอุบัติเหตุ
เมื่อเด็กเคลื่อนไหวได้มากขึ้น อุบัติเหตุก็เกิดได้ง่ายขึ้นเป็นเงาตามตัว
โดยเฉพาะอุบัติเหตุตกเตียง (ดูหัวข้อ 124 ป้องกันอุบัติเหตุ อีกครั้ง) บางครั้งเด็กถีบตัวแรงไปจนหัวโขกลูกกรงเตียงถึงกับหัวโนก็มี ถ้าเกิดเรื่องอย่างนี้ขึ้นครั้งหนึ่ง คุณแม่ต้องหาผ้าพันลูกกรงเตียงโดยเฉพาะบริเวณหัวนอนเพื่อป้องกันไม่ให้
หัวโน

เมื่อเด็กพลิกตัวไปมาได้เอง ต้องระวังไม่ให้มีของอันตรายอยู่ใกล้ตัวเด็ก บางครั้งถ้ามีของเล็กๆ ตกอยู่ใกล้ตัว เด็กจะพลิกตัวเอื้อมมือหยิบใส่ปาก อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นบ่อยคือ บ้านที่คุณพ่อ (บางบ้านคุณแม่ด้วย) สูบบุหรี่แล้วไม่เก็บให้เรียบร้อย เด็กเก็บก้นบุหรี่มากิน แต่ยังไม่เคยได้ยินว่ามีเด็กตายเพราะกินบุหรี่ แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าเด็กอ่อนกินบุหรี่ไปเกือบครึ่งมวนจะว่าไม่เป็นอันตรายเลยก็ได้ และส่วนใหญ่เราไม่รู้ว่าเด็กกินเข้าไปเท่าไร เมื่อไม่รู้ก็ต้องล้างท้องซึ่งเด็กจะทรมานมาก แต่คุณพ่อคุณแม่จะรู้สึกทรมานมากยิ่งกว่าลูกเสียอีก

เมื่อเอาเด็กวางลงบนพื้น ไม่ว่าเด็กจะตื่นหรือหลับ ต้องเก็บของรอบตัวให้เรียบร้อย ของที่เกิดอุบัติเหตุบ่อยคือ บุหรี่ ก้นบุหรี่ ไม้ขีด เข็มกลัดซ่อนปลาย เข็ม ใบมีดโกน ยาเม็ด กระดุม เศษสตางค์ ฯลฯ ของเหล่านี้ระวังอย่าให้ตกหล่นบนพื้น

ในกรณีที่เด็กบังเอิญกินกระดุมกลมๆ เข้าไปแล้วไม่ติดคอ ลงไปในท้องเลย ถ้าเด็กไม่ร้องแสดงความเจ็บปวดหรืออะไร กระดุมจะออกมากับอุจจาระภายใน 1-7 วัน

ถ้าเด็กกินผงซักฟอกหรือกาวเข้าไป ต้องรีบพาไปหาหมอ แล้วนำขวดของที่เด็กกินเข้าไปให้หมอดู
กาน้ำร้อน กระติกน้ำร้อน กล่องจุดยากันยุง อย่าไว้ใกล้เด็ก เป็นอันขาด

ของที่ให้เด็กเล่น ไม่ควรเป็นของที่มีเหลี่ยมมีคม พลาสติคบางๆ ที่แตกหักง่าย ไม่ควรเล่นเช่นกัน
ของเล่นที่ทำด้วยไม้ถ้าทาสีต้องระวัง เพราะในสีบางชนิดมีสารตะกั่วผสมอยู่ เมื่อเด็กเอาเข้าปากบ่อยๆ สารตะกั่วเข้าไปสะสมในร่างกายจะเกิดเป็นพิษขึ้นและทำให้โลหิตจาง

  

 

 

 
 

146. ของเล่น
ของเล่นที่เด็กวัยนี้ชอบคือ ของเล่นที่มีเสียงดนตรี เด็กซนๆ บางคนชอบปาของเล่นลงบนพื้นจนเสียก็มี
คุณแม่ลองให้ลูกนอนคว่ำบนพื้น แล้วเอา ตุ๊กตา ตุ๊กตาหมี หรือตุ๊กตาหมา วางไว้ข้างหน้า เด็กจะยื่นมือพยายามคว้าเอา ตุ๊กตาล้มลุกที่มีเสียง หรือตุ๊กตาที่บีบแล้วมีเสียงเด็กก็ชอบ

ของเล่นอีกอย่างหนึ่งซึ่งไม่น่าจะเรียกว่าของเล่นคือ เก้าอี้หัดเดิน มีหลายบ้านที่ให้ลูกใช้เมื่อถึงวัยนี้ ถึงแม้ว่าจะยังเร็วไปสำหรับหัดเดิน แต่ใช้สะดวกสำหรับให้เด็กนั่ง ส่วนมากจึงใช้เป็นโต๊ะอาหารสำหรับเด็กไปในตัว แต่เมื่อถึงวัยที่เด็กหัดเดินจริงๆ เก้าอี้หัดเดินกลับไม่ปลอดภัย โดยเฉพาะถ้าพื้นบ้านลื่น และบางครั้ง ถ้าเก้าอี้สะดุดขอบอะไรนิดหน่อย เด็กก็ล้มคะมำทั้งเก้าอี้ได้

 

 

 

 


147. พาลูกเดินทาง
เด็กอายุ 5 เดือน คุณแม่สามารถพาเดินทางไกลขึ้นรถ ลงเรือไปเหนือล่องใต้ได้
ปัญหาระหว่างเดินทางคือ เรื่องอาหารเด็กระหว่างเดินทาง ถ้าคุณเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก็สบาย แต่ถ้าเลี้ยงด้วยนมวัว คุณต้องเตรียมขวดนมไปหลายๆ ขวด ก่อนเดินทางต้องต้มหรือนึ่งขวดนมทุกขวดแล้วทิ้งไว้ให้แห้ง ตวงนมผงใส่ลงไปในแต่ละขวดแล้วปิดฝาให้สนิท เมื่อถึงเวลานมจึงใส่น้ำร้อน หรือคุณจะใช้ “ปิ่นโตนม” (ชื่อนี้ตั้งเอาเอง ไม่ทราบว่าบริษัทผู้ผลิตเรียกว่าอะไร) โดยตวงนมผงตามปริมาณที่ใช้แต่ละมื้อใส่ “ปิ่นโตนม” ส่วนขวดนมก็ใส่น้ำต้มสุกไป พอถึงเวลาก็เอานมผงเทใส่ขวดเขย่าให้ลูกดูดได้เลย วิธีนี้สะดวกดีเพราะไม่ต้องเอากระติกน้ำร้อนไปด้วย ระหว่างเดินทาง คุณแม่ไม่ควรเปิดกระป๋องตวงนมในรถเพราะทำให้นมสกปรกได้ง่าย การเอาขวดนมไปขวดเดียวแล้วล้างเอาระหว่างทางหรือไม่ล้างให้มื้อต่อไปเลยอันตรายมาก เพราะเชื้อโรคเติบโตเร็วมากในนม


นอกจากปัญหาเรื่องนม ก็มีปัญหาเรื่องอาหารเสริม เด็กที่เริ่มกินข้าวแล้วจะทำอย่างไร ถ้าลูกของคุณเริ่มอาหารเสริมมานานแล้วกินอาหารเด็กอ่อนแต่ละมื้อได้มาก อาจใช้อาหารเด็กอ่อนสำเร็จรูปขวดเล็กป้อนให้ ถ้าเหลือนิดหน่อยก็ทิ้งไปอย่าเสียดาย ไม่ควรเก็บไว้ให้มื้อต่อไป เพราะของไม่ได้ใส่ตู้เย็นเชื้อโรคเจริญเติบโตได้ดี แต่ถ้าเด็กเพิ่งเริ่มอาหารเสริมไม่นานคุณอาจให้กินขนมปังกรอบบ้าง ปอกส้มให้ดูดบ้าง ขูดกล้วยให้บ้าง ก็พอแล้ว เด็กงดอาหารเสริมวันองวันไม่เป็นไร อย่าซื้ออาหารตามทางให้เด็กอ่อนขนาดนี้กินเป็นอันขาด เพราะถ้าลูกท้องเสียคุณจะลำบากมากขึ้นอีกหลายเท่า จะสะบักสะบอมทั้งแม่ทั้งลูกทีเดียว


ถ้าคุณพาลูกขึ้นเหนือ ควรเตรียมเสื้อกันหนาวไปด้วยเผื่ออากาศหนาว ผ้าอ้อมระหว่างเดินทางถ้าใช้ผ้าอ้อมกระดาษก็สะดวกดี แต่ใช้กางเกงกันเปียกแล้วซักผ้าอ้อมิเอาก็ได้ ระวังอย่าให้เด็กแช่ฉี่นานๆ ควรเปลี่ยนให้ทุกครั้งที่ฉี่ เพราะอากาศร้อนกางเกงก็อบ เด็กจะก้นแดงได้ง่าย


เมื่อเด็กอายุได้ 6 เดือน เด็กเริ่มเป็นโรคติดต่อได้ง่ายขึ้น ถ้าฉีดวัคซีนคอตีบ-ไอกรน-บาดทะยัก บี.ซี.จี. (ป้องกันวัณโรค) ไว้เรียบร้อยแล้ว ระหว่างเดินทาง ถ้าคอยระวังไม่นั่งใกล้เด็กที่ไอ (เพราะอาจเป็นหัด) ก็ไม่ต้องกลัวติดโรคร้ายแรง
ถ้าลูกของคุณยังไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคเลย เด็กอาจติดโรคคอตีบ ไอกรน รวมทั้งวัณโรคระหว่างเดินทาง ในกรณีที่จำเป็นต้องพาเดินทาง อย่านั่งใกล้คนที่ไอ (ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่) เป็นอันขาด

 

 

 

 


148. ภูมิอากาศ
เมื่ออากาศร้อน เด็กที่มีนิสัยกินน้อยมักจะกินน้อยลง ถ้าเริ่มให้อาหารเสริมตอนนี้เด็กมักไม่ค่อยยอมกินเมื่อเด็กไม่กินก็ไม่ต้องบังคับให้เด็กกินตามปริมาณในตารางอาหาร ถึงแม้เด็กจะกินอาหารเสริมได้น้อย เด็กอายุเท่านี้จะไม่ถึงกับขาดอาหาร คุณแม่ค่อยๆ เพิ่มให้ทีละเล็กทีละน้อยตามใจเด็ก เมื่อเข้าสู่ฤดูฝนอากาศค่อยเย็นลงเด็กจะกินได้มากขึ้น

เด็กที่กินไม่เก่งส่วนใหญ่จะชอบของรสเค็ม เด็กบางคนกินนมไม่ถึง 150 ซี.ซี. แต่ถ้าเป็นน้ำแกงจืดหรือน้ำซุปจะชอบ ถ้าเด็กไม่ชอบข้าวต้มหรือขนมปังต้มนมก็ไม่ต้องให้ เพียงหัดให้เด็กรู้จักอาหารอื่นๆ นอกจากนมบ้างก็พอแล้ว

เวลาอากาศร้อนๆ เด็กหลายคนชอบกินไอศครีม ถ้าคุณแม่มีเวลาทำเองให้ก็ลองให้ดูได้เพราะส่วนผสมของไอศครีมคือ แป้งข้าวโพดกับนมนั้นให้คุณค่าทางอาหารดี ไอศครีมที่ทำขายทั่วไปการควบคุมยังไม่ดีพอ อาจไม่ปลอดภัยสำหรับเด็กอ่อน

ถ้าคุณพ่อคุณแม่พาลูกอายุ 5-6 เดือนไปเที่ยวชายทะเลต้องระวังอย่าให้ถูกแดดจัด บางคนพาลูกลงว่ายน้ำในทะเลด้วย แต่เด็กอายุเท่านี้อย่าเพิ่งใจร้อนหัดว่ายน้ำให้เลย เอาเพียงแค่อุ้มเดินเล่นชายหาดตอนเช้ากับตอนเย็นก็พอ

 


สภาพผิดปกติ

 


149 .ท้องเสีย
เด็กซึ่งเลี้ยงด้วยนมแม่ คุณแม่ควรจะเคยชินกับอึเหลวๆ ของลูกจนไม่ตกใจกับมันอีกแล้ว
เด็กซึ่งเลี้ยงด้วยนมวัวและอึแข็งเหมือนท้องผูกอยู่เป็นประจำ อยู่มาวันหนึ่ง เกิดอึเหลวขึ้นมา มักจะทำให้คุณแม่ตกใจว่าลูกท้องเสีย

อาการถ่ายเหลวของเด็กไม่ใช่โรคเสมอไป เด็กอายุ 5-6 เดือน จะถ่ายเหลวเนื่องจากสาเหตุใหญ่ๆ 2 อย่างคือ ประการแรก เนื่องจากเชื้อโรค อาจเป็นเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อไวรัสก็ได้ อีกประการหนึ่ง เนื่องจากอาหาร (กินมากเกินไปหรือกินน้อยเกินไป)

อาการท้องเสียเนื่องจากเชื้อโรคนั้น เกิดขึ้นเพราะเวลาทำอาหารไม่ได้ระวังความสะอาดเพียงพอ ทำให้เชื้อบิดหรือเชื้ออีโคไล (E.Coli) ที่ทำให้เกิดโรคเข้าไปในร่างกายเด็ก ทำให้เกิดอาการท้องร่วง แต่สมัยนี้ เรามียาปฏิชีวนะรักษา ทำให้โรคท้องร่วงไม่เป็นปัญหานักถ้าได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง
อาการท้องเสียอาจเกิดจากเชื้อไวรัสก็ได้ โชคดีที่เด็กอายุ 5-6 เดือนถ้าเกิดท้องเสียด้วยเชื้อไวรัสจะไม่เป็นอยู่นานนัก เรายังไม่มียาฆ่าเชื้อไวรัส แต่เด็กจะหายได้เองตามธรรมชาติ


ถ้าเด็กเป็นโรคท้องเสียเพราะเชื้อโรค เด็กอาจมีไข้ อารมณ์ไม่ดี ไม่ยอมกินนม อาเจียน ฯลฯ แสดงอาการไม่สบายต่างๆ ให้เห็น ไม่ใช่เพียงแต่อึเหลวอย่างเดียว
นอกจากสาเหตุจากเชื้อโรคแล้ว เด็กอาจเกิดอาการท้องเสียได้เมื่อกินอาหารมากเกินไป ในกรณีเช่นนี้ อึจะเหลวแต่เพียงอย่างเดียว ไม่มีอาการไม่สบายอย่างอื่น ไม่มีไข้ อารมณ์ดี อยากกินนมกินอาหารเหมือนเช่นเคย


ดังนั้นเมื่อเด็กอึเหลวเหมือนท้องเสีย คุณแม่อย่าดูแต่อึอย่างเดียว ต้องดูอาการอื่นๆ ของลูกด้วย ถ้าเพียงแต่อึเหลวแล้วเด็กถูกหาว่าเป็นโรค ถูกฉีดยาบ้าง งดอาหารบ้าง จะเป็นการทรมานเด็กเปล่าๆ สิ่งที่จะตัดสินใจว่าเด็กป่วยเป็นโรคหรือไม่คือ อารมณ์และความอยากอาหาร ซึ่งเรื่องนี้คุณแม่จะเป็นผู้รู้ดีที่สุด ถ้าคุณแม่รักษาความสะอาดเวลาชงนมและทำอาหารเสริมตามปกติ เมื่อลูกอึเหลว สิ่งแรกที่ต้องสังเกตคือท่าทางของลูก ถ้าเด็กร่าเริงดี หัวเราะ เล่นซน กินนมเก่งเหมือนเมื่อวาน แสดงว่าเด็กไม่ได้ป่วยเป็นโรค อย่างเช่น ในกรณีที่วันอื่นๆ เคยให้เด็กกินมันบดมื้อละ 2 ช้อน แต่เมื่อวานเด็กกินเอาๆ คุณแม่เลยให้หนักมือไปหน่อยถึง 6 ช้อน แสดงว่าเด็กกินมากเกินไปจนอึเหลว วันนี้คุณแม่ต้องลดปริมาณมันบดให้เหลือ 2 ช้อนตามเดิม


ถ้าไม่ค่อยให้ลูกกินมะเขือเทศหรือแครอทมาก่อน แล้วลองให้กินดูเมื่อวาน ปรากฏว่าวันนี้ลูกอึเหลว มีมะเขือเทศหรือแครอทปนออกมาด้วย แสดงว่าเด็กอึเหลวเพราะมะเขือเทศหรือแครอท วันนี้ควรหยุดให้และคราวต่อไปเมื่อจะให้ใหม่ควรลดปริมาณลงเหลือครึ่งหนึ่งของที่ให้เมื่อวาน
เรื่องกินมากเกินไปแล้วทำให้ท้องเสียนั้นส่วนใหญ่เป็นที่รู้กันดีอยู่แล้ว แต่เรื่องกินน้อยเกินไปก็ทำให้อึเหลว มักจะไม่ค่อยรู้กัน


เมื่อเด็กกินมากเกินไปจนอึเหลวแล้วคุณแม่พาไปหาหมอบอกว่าท้องเสีย หมอก็จับฉีดยา แล้วสั่งงดอาหารเสริมทั้งหมด ให้แต่นมแม่หรือนมผสมอย่างเดียวเท่านั้น ถ้าทำเช่นนี้เด็กจะอึเหลวไปตลอด อาการอย่างนี้กุมารแพทย์เรียกว่า “ท้องเสียเพราะขาดสารอาหาร” ในกรณีเช่นนี้ ถ้าให้เด็กกินข้าวต้มขนมปังตามเดิม อึจะค่อยๆ แข็งขึ้น แต่ถ้ามัวแต่คิดว่าเด็กท้องอืด อาหารไม่ย่อย งดอาหารเสริมทั้งหมดแล้ว เด็กจะท้องเสียไม่หายและร้องกวนเพราะหิว น้ำหนักก็ลด คุณแม่พาไปหาหมออีก คราวนี้จะถูกสั่งให้น้ำเกลือ เด็กเลยโชคร้ายหนักเข้าไปอีก เด็กที่คุณแม่หย่านมไม่สำเร็จ ไม่ยอมกินอาหารเหมือนผู้ใหญ่สักทีมีจำนวนมากที่เริ่มจาก “ท้องเสียเพราะขาดอาหาร” แล้วหยุดให้อาหารเสริม คุณแม่มักจะนึกไม่ถึงว่า ในกรณีนี้ท้องเสียแล้วกลับให้อาหารตามเดิมจึงจะหาย


ในกรณีที่ใกล้ๆ บ้านมีคนเป็นบิดหรือมีโรคท้องร่วงระบาด คุณแม่ต้องระวังความสะอาดให้ดีตอนชงนม เวลาอย่างนี้ ถ้าคุณแม่เกิดท้องเสียแล้วเด็กท้องเสียด้วย ทั้งยังร้องกวน อารมณ์ไม่ดี ต้องพาไปหาหมอ
*ท้องผูก ดูหัวข้อ 130 ท้องผูก
*ร้องจ้าอย่างกระทันหันเหมือนเจ็บปวด ให้นึกถึงโรคลำไส้กลืนกัน ดูหัวข้อ 131 ร้องจ้าอย่างกระทันหันและหัวข้อ 132 โรคลำไส้กลืนกัน
*ตัวร้อน ดูหัวข้อ 128 ตัวร้อน ถ้าเด็กตัวร้อน 38 องศาเซลเซียสขึ้นไปติดต่อกัน 3 วัน ก่อนอื่นให้นึกถึงโรคส่าไข้ ถ้าปัสสาวะขุ่นและพบแบคทีเรียอาจเป็น โรคกรวยไตอักอักเสบ เด็กที่ฉีด บี.ซี.จี.ไว้ไม่ต้องห่วงว่าจะเป็นวัณโรค


(อ่านต่อฉบับหน้า)

 

 

ข้อมูลสื่อ

36-012
นิตยสารหมอชาวบ้าน 36
เมษายน 2525