"แพทย์คืนถิ่น" (Go Rural)

 อย่าเพิ่งเข้าใจผิดว่า  หัวข้อข้างบนเป็นละครเวทีเรื่องใหม่  หรือภาพยนตร์สุดฮิตที่กำลังจะเข้าฉายนะครับ  เพราะว่าสิ่งที่ผมจะเล่าให้ฟังต่อไปนี้ เป็นเรื่องจริงไม่อิงนิยายใดๆทั้งสิ้น

ขณะนี้ในประเทศไทย  ตัวเลขจากสำนักงานเลขาธิการแพทยสภา  ระบุว่าในปี 2552 มี แพทย์ทั้งประเทศ 3.9 หมื่นคน  ทำงานอยู่ในกรุงเทพ 1.5 หมื่นคน (38.5%)  เหลือทำงานอยู่ในต่างจังหวัด 75 จังหวัดแค่ 2 หมื่นกว่าคน  ไปอยู่ต่างประเทศ 492 คน  และไม่ทราบที่อยู่อีก 1,334 คน  

ขณะนี้สัดส่วนแพทย์  ต่อประชากรประมาณ 1 : 1,800 คน  ซึ่งเริ่มดีขึ้นเรื่อยๆ  โดยตัวเลขที่เหมาะสมคือประมาณ 1 : 1,500 คน  แต่ปัญหาก็คือถ้าดูการกระจายตามภาคต่างๆ
  กรุงเทพ  1 : 500 คน
  อิสาน     1 : 12,000 คน  (แย่ที่สุดในประเทศ)
  เหนือ     1  : 9,000  คน

มหาวิทยาลัยต่างๆผลิตแพทย์ได้เองประมาณ 1,200 คน / ปี,  กระทรวงสาธารณสุขร่วมผลิตสมทบได้ประมาณ 300 คน / ปี  อีกไม่นานคาดว่าจะสามารถเพิ่มปริมาณการผลิตได้ถึง 1,800 คน/ ปี

แต่แม้จะผลิตแพทย์เพิ่มขึ้นเท่าใดก็ตาม  ปัญหาการขาดแคลนแพทย์ในต่างจังหวัด  โดยเฉพาะโรงพยาบาลจังหวัดเล็กๆ,  โรงพยาบาลชุมชนในพื้นที่ทุรกันดารและห่างไกล  ก็ไม่มีวี่แววว่าจะดีขึ้นแต่อย่างใด  มิหนำซ้ำในบางพื้นที่ส่อแววจะทวีความขาดแคลนรุนแรงมากยิ่งขึ้นกว่าเดิม

3-4 ปี ที่ผ่านมา  โรงเรียนแพทย์ถูกดึงอาจารย์ไปกว่า 400 - 500 คน ไปทำงานในโรงพยาบาลเอกชน  ส่วนหนึ่งก็เพื่อไปดูแลชาวต่างประเทศ  แพทย์สังกัดกระทรวงสาธารณสุขก็อยู่ในสภาพเช่นเดียวกัน  แพทย์ในโรงพยาบาลชัยภูมิทุกสาขารวมกันซึ่งต้องดูแลประชากรทั้งจังหวัด 1.14 ล้านกว่าคน  มีเพียงแค่ 28 คน  เทียบไม่ได้กับแพทย์ในแผนกอายุรกรรมแผนกเดียวของโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา และน้อยกว่าจำนวนแพทย์บางแผนกในมหาวิทยาลัยชนิดมองไม่เห็นฝุ่น....

ขณะนี้สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ  กำลังพัฒนาความร่วมมือกับกระทรวงสาธารณสุข, ราชวิทยาลัยแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวแห่งประเทศไทย   และมหาวิทยาลัยบางแห่ง ในการสร้างแพทย์ "แนวใหม่" ที่ยินดีและเต็มใจที่จะทำงานในชนบท  โดยเน้นกระบวนการฝึกอบรมที่ใช้โรงพยาบาลชุมชน  และโรงพยาบาลขนาดใหญ่ในต่างจังหวัดเป็นฐานการฝึกอบรม  ที่เรียกว่า "ทำงานไปเรียนรู้ไป (In-Service Training) โดยแพทย์เหล่านี้จะถูกคัดเลือกให้เข้ารับการอบรมในสถาบันที่ "คัดสรร" แล้วทั้งในและต่างประเทศ  เพื่อให้มองเห็นคุณค่าและศักยภาพของการเป็น "แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว"   ซึ่งทำหน้าที่เสมือนเป็นแพทย์ประจำครอบครัวที่พร้อมจะให้คำปรึกษา, เข้าใจแนวคิดเชิงสังคม, วัฒนธรรม และประเพณีของชุมชน  รู้จักผังเครือญาติ, มีปฏิสัมพันธ์กับชุมชน ได้ทั้งในการส่งเสริมป้องกันโรค, การรักษาพยาบาล  และการฟื้นฟูสมรรถภาพ ทั้งในเชิงปัจเจก, ชุมชน และสังคม

โครงการนี้ได้รับการสนับสนุนจากกองทุนสมเด็จย่าและทุนกว. ของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์  เป็นระยะเวลาเบื้องต้น 3 ปี  ในการจัดระบบหลักสูตร,  พัฒนาสถาบันที่ฝึกอบรม, ครูแพทย์ และสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ในสถาบันหลักและสถาบันสมทบ  เพื่อให้เราได้แพทย์แนวใหม่  ที่ยินดีและเต็มใจจะทำงานและใช้ชีวิตอยู่ในชนบทได้เป็นระยะเวลานานๆ  ขณะนี้กำลังอยู่ในระหว่างการประสานงานกับกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น  กระทรวงมหาดไทย  เพื่อส่งเสริมให้องค์การบริหารส่วนจังหวัดในจังหวัดต่างๆทั่วประเทศ  ร่วมลงทุนและสนับสนุนการผลิตแพทย์ในลักษณะนี้  เพื่อไปทำงานในพื้นที่

ผู้สนใจติดต่อขอทราบรายละเอียดได้ที่ สถาบันพระบรมราชชนก   กระทรวงสาธารณสุข,  ราชวิทยาลัยแพทย์เวชศาสตร์ครอบครัวแห่งประเทศไทย อาคารเฉลิมพระเกียรติ ซอยศูนย์วิจัย ถนนเพชรบุรีตัดใหม่ 

ช่วยกันหาหนทางให้ชนบทไทยมีแพทย์พอเพียงกันเถิดครับ  ช่วยกันคนละไม้คนละมือวันนี้ วันหน้า  โรงพยาบาลในเมืองจะได้ลดความแออัดลงเสียที
โครงการ "แพทย์คืนถิ่น" เพื่อชาวชนบท