ผลข้างเคียงของยา

ผลข้างเคียงของยา

"คุณหมอคะ ดิฉันไม่รู้ว่าเป็นอะไรอยู่ดีๆ ก็รู้สึกแน่นหน้าอกเพิ่งเป็นมาได้ประมาณครึ่งชั่วโมงนี่เอง ก่อนหน้านี้ก็ยังรู้สึกสบายดีทุกอย่าง..."

คนไข้สาวอายุราว ๒๐ ปี ดูจาก ภายนอกไม่มีอาการผิดปกติแต่อย่างไร ยังเดินเหิน พูดคุย และหายใจเป็นปกติ นอกจากสีหน้าที่มีความวิตกกังวล
"นอกจากรู้สึกแน่นหน้าอกแล้ว  ยังมีอาการอื่นๆ เช่น ใจสั่น นอนไม่หลับ คิดมาก หรือไม่?" คุณหมอถาม
"รู้สึกใจหวิวใจสั่น แต่นอนหลับ ดี ไม่มีเรื่องคิดมาก..." หญิงสาวตอบ
หมอคลำชีพจรคนไข้ พบว่าเต้นนาทีละ ๑๒๐ ครั้ง ซึ่งเร็วกว่าปกติมาก
"ปกติมีอาการใจหวิวใจสั่นแบบ นี้มาก่อนหรือไม่?" คุณหมอซัก
"นานๆ จะเคยเป็นสักหน มัก จะเป็นเวลาดื่มกาแฟ ตอนหลังเลิกดื่มก็ไม่ได้เป็นมานานแล้ว..."
"ก่อนหน้าที่จะมีอาการแน่น หน้าอก ใจหวิวใจสั่นคราวนี้ ไม่ทราบ ว่าได้ดื่มชา กาแฟ สุรา ยาชูกำลัง หรือกินยาอะไรมาหรือเปล่าครับ?" คุณหมอซักหาสาเหตุ
 หญิงสาวนึกอยู่สักครู่ จึงตอบว่า "วันนี้มีอาการเป็นหวัดคัดจมูก จึงได้ซื้อยามากิน ก็เพิ่งกินชุดแรกก่อนหน้าจะมีอาการแน่นหน้าอก สักพัก คุณหมอคิดว่าดิฉันแพ้ยาหรือเปล่าคะ?"
"ดูจากเรื่องราวทั้งหมด คิดว่า อาการแน่นหน้าอก ใจหวิวใจสั่น ชีพจรเต้นเร็ว ซึ่งเกิดขึ้นปุบปับหลังกินยา น่าจะเกิดจากฤทธิ์ของยาที่คุณกิน ในยาแก้หวัดบางครั้งจะมีการ ผสมยาแก้คัดจมูก กินแล้วทำให้เกิด อาการใจสั่น คล้ายกับอาการที่เกิดจากการกินกาแฟได้...การดูแล ก็ไม่ ต้องให้ยาอะไรไปแก้ รอสักพัก หรือ สัก ๓-๔ ชั่วโมง หลังจากยาที่กินหมดฤทธิ์ อาการต่างๆ ก็จะทุเลาไปได้ เอง..." คุณหมออธิบายต่อ อาการไม่สบายที่เกิดจากการใช้ยานี้ภาษาหมอเรียกว่า"ผลข้างเคียงของยา" ยาบางอย่างอาจทำให้ปวดท้อง เป็น โรคกระเพาะ บางอย่างก็อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ท้องผูก ง่วงนอน นอนไม่หลับ และอาการอื่นๆ อีกมากมาย
"ส่วนอาการแพ้ยา มีความ หมายเฉพาะเจาะจง หมายถึง อาการ อันเกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้ของร่างกาย ที่มีต่อยา ถ้าแพ้ขนาดเล็กน้อย จะมีอาการลมพิษหรือผื่นคัน ถ้าแพ้รุนแรงปานกลาง จะมีอาการหอบหืด หายใจลำบาก ถ้าแพ้รุนแรงมากก็ถึง ขั้นเป็นลม ช็อก หากช่วยไม่ทันอาจ ตายได้ คนที่เคยมีอาการแพ้ยาก็ต้องห้ามใช้ยาที่แพ้ชนิดนั้นๆ ตลอด  ไป..."
"ฟังคุณหมออธิบาย ดิฉันเข้าใจ แล้วว่า อาการแน่นหน้าอกที่ดิฉันเป็น นั้นเป็นผลข้างเคียงจากยาแก้หวัดที่ ซื้อกินเอง ไม่ทราบจะมีอันตรายแบบ เดียวกับอาการแพ้ยาหรือเปล่าคะ?" คนไข้ซัก
ผลข้างเคียงจากยามีได้ต่างๆ นานา ซึ่งมีความร้ายแรงแตกต่างกัน ไป โดยทั่วไปมักจะไม่ค่อยมีอันตราย อะไร เช่น อาการใจหวิว ใจสั่น นอน ไม่หลับ ท้องผูก เมื่อหมดฤทธิ์ยา อาการเหล่านี้ก็จะหายไปได้เอง ส่วน น้อยที่อาจมีอันตรายร้ายแรง เช่น ยาบางอย่างอาจมีผลข้างเคียงทำให้ เกิดโรคตับ โรคไต โรคเลือด เป็นต้น
"ดังนั้น จำเป็นต้องเรียนรู้ว่า ยาแต่ละชนิดอาจมีผลข้างเคียงที่สำคัญๆ อะไรบ้าง และทุกครั้งที่ใช้ยาจะต้องสังเกตว่า อาจเกิดผลข้างเคียงอะไรบ้าง ถ้ามีก็ควรจะบอกให้หมอทราบ ต่อไปจะได้หลีกเลี่ยงหรือ ป้องกันไม่ให้รับอันตรายจากยาที่ใช้..."
"สิ่งที่ดิฉันเรียนรู้ในคราวนี้  ก็คือ ยามีทั้งคุณและโทษ ต่อไปจะพยายามศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับยาที่ใช้ ให้มากๆ ข้อสำคัญดิฉันจะพยายาม ใช้ยาเท่าที่จำเป็น ไม่ใช้อย่างพร่ำเพรื่อ ไม่ใช้อย่างสุ่มสี่สุ่มห้าอีกต่อไป" หญิงสาวกล่าวสรุปทิ้งท้าย