วัว - สัตว์ที่มนุษย์ยกย่อง

สัตว์ที่มนุษย์ยกย่องไม่มีสัตว์ใดเกินกว่าวัว ตั้งแต่อดีตจวบจนทุกวันนี้ โดยเฉพาะในประเทศอินเดีย วัวเป็นสัตว์ที่ชาวฮินดูนับถือเหมือนหนึ่งพระเจ้า วัวไม่เพียงแต่ช่วยไถนา ลากเกวียน ใช้แรงงานอื่นๆ แล้ว วัวยังเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการอีกด้วย

ประวัติศาสตร์ของหลายๆประเทศ วัวเคยมีบทบาทในสมรภูมิสงครามและรบได้ชัยชนะมาหลายครั้ง ประโยชน์ของวัวนั้นมีมากมาย นักประพันธ์ผู้ยิ่งใหญ่ของจีน หลู่ซิ่น ได้เขียนยกย่องวัวและตัวหลู่ซิ่นเองก็ทำหน้าที่เป็นวัวงานของประชาชนจีนมาแล้ว บทกลอนที่ท่านเขียนไว้มีดังนี้

“แม้คนพันบัญชาชี้หน้าเย้ย
จงขวางคิ้วเย็นชาเฉยเถิดสหาย
ต่อผองเหล่านรชนเกิดกล่นราย
จึงน้อมกายก้มหัวเป็นวัวงาน”

นักโบราณคดีได้พบซากฟอสซิลของวัวยุคบุพกาลที่มีอายุกว่าล้านปีที่มณฑลตงไป่ เหอไป่ ซานซี เหอหนาน เป็นต้น ทำให้เชื่อว่าบรรพบุรุษของวัวในปัจจุบันในประเทศจีนคือวัวยุคบุพกาลนั่นเอง วัวป่าเป็นสัตว์ที่มีอยู่ทุกประเทศ มีนักโบราณคดีส่วนหนึ่งเชื่อว่าบรรพบุรุษของวัวในปัจจุบันคือ วัวยุคบุพกาลนี้ นอกจากนี้ยังมีวัวป่าในอินเดีย ชวา กัมพูชา ยุโรป อเมริกา เป็นต้น

วัวบ้านคือ วัวป่าที่นำมาเลี้ยงนั่นเอง โดยทั่วไปสัตว์ในตระกูลนี้แบ่งออกเป็น 3 ชนิด คือ วัว ควาย และจามจุรี วัวเป็นสัตว์ที่มีอยู่ทุกประเทศ สำหรับควายถิ่นกำเนินคืออินเดีย ควาย มีลักษณะพิเศษคือชอบน้ำแต่ไม่ชอบความร้อน ทั้งนี้เพราะผิวหนังของควายไม่มีต่อมเหงื่อ การระบายความร้อนของร่างกายอาศัยระบบการหายใจเป็นหลัก ในฤดูร้อนควายจึงชอบนอนแช่อยู่ในน้ำ

คนโดยทั่วไปคิดว่าม้าเท่านั้นที่ใช้เป็นพาหนะในการทำสงคราม แต่สำหรับการใช้วัวทำสงครามนั้นมีผู้รู้น้อยมาก ในประวัติศาสตร์จีน การทำสงครามโดยวัว มักถูกสมญาว่า “ร้อยศึกบ่พ่าย”

สมัยชุนชิวจ้านกั๊วะ เมื่อกว่า 2,000 ปีมาแล้ว ในสภาวะที่ข้าศึกมากแต่ม้าที่จะใช้ทำศึกมีน้อย แม่ทัพของแคว้นฉี (ไม่ใช่แคว้นฉินของจิ๋นซีฮ่องเต้นะครับ) ได้รวบรวมวัวไว้พันกว่าตัว เอาผ้าหุ้มวัวไว้ แล้วทาด้วยสีสันต่างๆ บนเขาวัวผูกมีดปลายแหลม เอาเชื้อเพลิงที่ติดไฟง่าย และติดได้นานผูกไว้ที่หางวัว แล้วเจาะกำแพงเป็นช่อง หลังจากนั้นก็ต้อนฝูงวัวไปยังช่องกำแพงนั้น เกณฑ์ทหารหน่วยกล้าตายที่มีร่างกายล่ำสัน วาดหน้าด้วยสีสันต่างๆ ในคืนเดือนมือก็ให้เปิดช่องกำแพงนั้น พร้อมกับจุดเชื้อเพลิงที่หางวัว แล้วไล่วัวออกทางช่องกำแพงเหล่านั้น วัวทั้งฝูงพุ่งไปยังค่ายศัตรู ในขณะที่ศัตรูไม่ระวังและตั้งตัวไม่ติด มีดที่ผูกบนเขาวัวทิ่มแทงทหารศัตรูจนทัพศัตรูแตกกระเจิง ในที่สุดแคว้นฉีก็ได้รับชัยชนะจากสงครามครั้งนั้น

อุทาหรณ์ที่กล่าวมาข้างต้นเป็นเกร็ดความรู้ของวัวในแง่ประวัติศาสตร์การทำสงคราม แต่ในแง่ของยาสมุนไพรแล้ว วัวก็มีคุณประโยชน์มากมายทีเดียว
ชื่อวิทยาศาสตร์ Bos Taurus domesticus Gmelin.

สรรพคุณ
เนื้อวัว : มีคุณสมบัติกลาง รสหวาน สรรพคุณบำรุงพลัง ระบบย่อยไม่ดี บวมน้ำ ปวดเมื่อยเอวและเข่า
เลือดวัว : มีคุณสมบัติเป็นกลาง รสเค็ม สรรพคุณแก้อุจจาระเป็นเลือด ประจำเดือนไม่มา โลหิตจาง ผอมแห้ง
ตับวัว : มีคุณสมบัติเป็นกลาง รสหวาน สรรพคุณบำรุงเลือด ผอมแห้งแรงน้อย
กระเพาะอาหารวัว : มีคุณสมบัติเป็นกลาง รสหวาน สรรพคุณบำรุงพลัง เหมาะสำหรับผู้ป่วยหลังพักฟื้น
ไตวัว : บำรุงร่างกาย
โคโรค (นิ่วในถุงน้ำดี) : มีคุณสมบัติเย็น รสขมอมหวาน สรรพคุณ แก้ไข้หมดสติ พูดจาเพ้อเจ้อ ลมบ้าหมู ไข้ชักในเด็ก คออักเสบ เป็นแผลในปาก

นิ่วในถุงน้ำดีวัว มักจะเกิดกับวัวที่มีอายุเกินกว่า 10 ปี เมื่อเป็นนิ่วในถุงน้ำดี วัวจะรูปร่างผอม กินได้น้อย ดื่มน้ำมาก เดินไม่ค่อยมีแรง ดังนั้นผู้ที่มีความชำนาญก็จะสังเกตเห็น นิ่วในถุงน้ำดีมีรูปร่างและขนาดที่ต่างๆกันไป เราเรียกนิ่วในถุงน้ำดีวัวว่า “โคโรค” โคโรคเป็นสิ่งที่มีค่าและมีราคาแพงกว่าตัววัวเสียอีก โคโรคธรรมชาติมีสีเหลืองอมน้ำตาล เนื้อเบาร่วน ละเอียด และลื่น (เหมือนน้ำมัน) กลิ่นหอม รสเย็นชุ่ม

เนื่องจากโคโรคจากธรรมชาติมีน้อยและหาได้ยากมากเพื่อที่จะทดแทนโคโรคธรรมชาติที่หาได้ยากนี้ นักวิทยาศาสตร์ได้นำเอาน้ำดีจากวัว แพะ และหมู มาทำเป็นโคโรคเทียม ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับโคโรคธรรมชาติแล้วสรรพคุณต่างกันมากมาย แต่ก็สามารถใช้แทนกันได้โดยใช้ปริมาณที่มาก นักวิทยาศาสตร์จีนได้ทดลองวิจัยทำโคโรคในตัววัวได้สำเร็จ โดยใส่สารชนิดหนึ่งเข้าไปในถุงน้ำดีแล้วกระตุ้นให้น้ำดีหลั่งออกมามาก และจับบนผิวของสารที่ใส่เข้าไปนั้น หลังจากนั้น 1 ปีก็ผ่าเอานิ่วออกมา

การทดลองทางการปฏิบัติพบว่าโคโรคสามารถทำให้เม็ดเลือดแดงและฮีโมโกลบินเพิ่มขึ้น โคโรคมีกรดโคลิก ซึ่งมีฤทธิ์บำรุงหัวใจ ทำให้หลอดเลือดหดตัว ความดันโลหิตสูงขึ้น

ข้อควรระวัง : ผู้ที่มีอาการกระเพาะอาหารม้ามเย็นพร่อง (ในทัศนะของจีน) คือ มีอาการท้องอืด แน่น อาหารไม่ย่อย มีแก๊สในกระเพาะอาหารมาก รู้สึกเย็นท้อง หรือผู้ที่ไม่มีอาการร้อน เช่น คอแห้ง เจ็บคอ ไม่ควรกินโคโรค

ตำรับยา
ไอกรน : เอาดีวัวอบให้แห้ง บดเป็นผง ใช้ผงดีวัว 240 กรัม แป้ง 240 กรัม น้ำตาลทราย 520 กรัม คลุกผสมกัน เด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ ใช้ 0.5-1.0 กรัม อายุ 2-5 ขวบใช้ 1-1.5 กรัม 5 ขวบขึ้นไปใช้ 1.5-2.0 กรัม แบ่ง 2-3 ส่วน กินใน 1 วัน

วัวนั้นนอกจากเป็นสัตว์ที่ใช้แรงงานทำงานให้กับมนุษย์แล้ว ยังอุทิศทุกส่วนของร่างกายเพื่อเป็นประโยชน์ของมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นทางอุตสาหกรรมหรือใช้ทำเป็นยา มนุษย์นั้นเมื่อตายจากไปไม่มีสิ่งใดหลงเหลืออยู่ให้ใช้เป็นประโยชน์ได้เหมือนวัว มีแต่ความดีที่สร้างไว้เท่านั้นที่อนุชนรุ่นหลังจะได้สรรเสริญ ดังบทกลอนที่เขียนไว้ว่า

พฤษภกาสร           อีกกุญชรอันปลดปลง
โททนต์เสน่งคง     สำคัญหมายในกายมี
นรชาติวางวาย       มลายสิ้นทั้งอินทรีย์
สถิตย์ทั่วแต่ชั่วดี    ประดับไว้ในโลกา