• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

รังแค

รังแค

รังแค คือ ขุยขาวบริเวณหนังศีรษะซึ่งเกิดจากความผิดปกติของเซลล์หนังศีรษะที่เกิดมีการแบ่งตัวมากขึ้น แล้วลอกหลุดออกเป็นขุยมองเห็นได้บริเวณโคนผม ถ้าเป็นมากจะร่วงลงมาเกาะอยู่บริเวณเสื้อผ้า ที่ต้นคอและไหล่ โดยเฉพาะเมื่อเวลาหวีหรือแปรงผม รังแคไม่ใช่โรคร้ายแรง บางคนเป็นเล็กน้อยและเป็นช่วงเวลาสั้นๆ ไม่นานก็หายไปเอง แต่ถ้าเป็นมากจนคนสังเกตเห็นและเป็นๆ หายๆ อยู่เป็นประจำ ก็ย่อมจะทำให้เกิดความรำคาญและเสียบุคลิกได้มากทีเดียว

มีโรคของระบบภายในร่างกายหลายโรค ซึ่งกระตุ้นให้เกิดรังแคได้มากกว่าปกติ เช่น โรคของต่อมธัยรอยด์เป็นพิษ โรคมะเร็งของต่อมน้ำเหลือง โรคอัมพาต แต่ที่สำคัญและพบได้บ่อย คือ โรคของหนังศีรษะโดยตรง เช่น เชื้อรา โรคเรื้อนกวาง หรือโซไรสิส โรคผิวอักเสบที่เกิดจากการแพ้สารเคมีในเครื่องสำอางผมและโรคผิวอักเสบที่เกิดขึ้นเองโดยไม่มีสาเหตุอื่นร่วม ซึ่งเป็นรังแคชนิดแท้ โดยปกติผิวหนังชั้นนอกสุดจะหลุดลอกออกมาเป็นขี้ไคลตลอดเวลา การอาบน้ำทำความสะอาดร่างกาย รวมทั้งการสระผม จะทำให้เซลล์ขี้ไคลหลุดลอกออกไปเรื่อยๆ โดยไม่ทันสังเกต แต่ถ้ามีการแบ่งตัวของเซลล์มากและลอกหลุดเร็ว จะสังเกตเห็นเป็นขุยขาวหรือเป็นปื้นแดง เมื่อเป็นบริเวณศีรษะก็จะเห็นเป็นรังแคดังกล่าว

รังแคที่เกิดจากการติดเชื้อรา มักพบเป็นในเด็กนักเรียนชายที่ไว้ผมทรงสั้น รวมทั้งผู้ใหญ่ที่โกนผมเป็นประจำ เช่น พระภิกษุและชี การโกนผมอาจทำให้เกิดบาดแผลและเชื้อเข้าสู่แผลการติดเชื้อเกิดได้จากเครื่องใช้ เช่น มีดโกนหรือหวีที่มีเชื้อติดอยู่ เมื่อมีคนเป็นเชื้อราอยู่ในกลุ่มนั้นก็จะแพร่เชื้อให้คนอื่นที่ใช้เครื่องใช้ร่วมกัน ทำให้เกิดเป็นโรคขึ้นพร้อมๆ กันหลายคน ลักษณะเชื้อราที่ศีรษะจะเห็นเป็นวงๆ มีขุยและสะเก็ด ผมบริเวณที่เป็นจะหักเหลือไว้แต่โคนผมสั้นๆ บางรายมีอาการอักเสบน้ำเหลืองไหล

การรักษา เชื้อราที่ศีรษะจำเป็นต้องกินยาฆ่าเชื้อราร่วมกับการรักษาความสะอาดโดยการสระผมและล้างแผลทุกวัน ส่วนยาทาไม่จำเป็นต้องใช้ ควรกินยาเป็นเวลาประมาณ 6 สัปดาห์จึงจะหายขาด รังแคที่เกิดจากการแพ้น้ำยาสำอางผม ตัวอย่างเช่น แชมพูสระผม ครีมนวดผม น้ำยาดัดผม น้ำยาย้อมผม น้ำยาเซ็ทผม โลชั่นบำรุงรากผมและสเปรย์ เป็นต้น ผู้ที่เป็นสังเกตได้จากอาการที่เกิดขึ้นหลังจากการทำผมเสริมสวย น้ำยาที่พบว่า เป็นสาเหตุของอาการแพ้ได้บ่อย คือ น้ำยาย้อมผม ซึ่งนอกจากจะทำให้เกิดรังแคที่ศีรษะแล้ว อาจทำให้เกิดผื่นคันบริเวณใบหน้า หนังตา หลังหู และต้นคอได้ด้วย บางรายแพ้รุนแรงถึงตาบวมหน้าบวมทุกครั้งที่ย้อมผม จนต้องเลิอกย้อมผมไปก็มี

การรักษา ต้องหาสาเหตุว่าแพ้อะไร อาจปรึกษาแพทย์ให้ทำการทดสอบภูมิแพ้ที่ผิวหนัง เมื่อรู้สาเหตุให้หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ก็จะหายได้ ผู้ที่แพ้น้ำยาย้อมผม เมื่อเลิกย้อมแล้วบางคนหันไปใช้น้ำมันใส่ผมให้ดำ ปรากฏว่าเกิดแพ้ขึ้นมาอีก ทั้งนี้เนื่องจากน้ำมันมีส่วนผสมยาย้อมผมอยู่ด้วย การเกาหรือการถูหนังศีรษะแรงๆขณะสระผม อาจทำให้หนังศีรษะอักเสบเป็นรังแคได้ สำหรับผู้ที่ใช้สเปรย์หรือน้ำยาจำพวกเจลที่ทำให้ผมแข็ง ส่วนที่เป็นเจลอาจเกาะติดผมทำให้เห็นเป็นตุ่มขาวๆกระจายไปทั่วศีรษะ ลักษณะเหมือนไข่เหา วิธีแก้ไขคือ หยุดใช้สารดังกล่าว และสระผมบ่อยๆ จนกว่าตุ่มขาวเหล่านั้นจะหายเกลี้ยงไปจากผม

รังแคอีกชนิดหนึ่งเกิดจากการเป็นโรคผิวหนังที่เรียกว่า “เรื้อกวางหรือโซไรสิส” รังแคจากโรคนี้มีลักษณะเป็นปื้นหนา มีสะเก็ดเป็นสีขาวขุ่น ลอกหลุดจากหนังศีรษะง่าย แค่เอามือขยี้หนังศีรษะจะมีสะเก็ดร่วงออกมามาก เมื่อขูดขุยขาวออกจะเหลือเป็นรอยแดง บางครั้งเป็นบริเวณกว้างลามออกมาที่บริเวณหน้าผากและขอบผม โรคนี้พบเป็นที่บริเวณผิวหนังได้ทั่วตัว โดยเฉพาะบริเวณข้อศอกและหัวเข่า

การรักษา ใช้ยาสระผมและยาทาประเภทละลายขุยและลอกสะเก็ด เช่น น้ำมันดินและกรดซาลิไซลิก กว่าจะรักษาหายอาจต้องใช้เวลา และเมื่อรักษาหายแล้วอาจกลับเป็นใหม่ได้อีก พวกที่เป็นรังแคแท้ๆ คือ ไม่มีโรคอื่นมาเกี่ยวข้องและไม่มีสาเหตุจากภายนอก แต่เกิดจากความผิดปกติของหนังศีรษะ ลักษณะรังแคแบบนี้เป็นสะเก็ดสีขาวหลุดร่วงง่ายโดยเฉพาะเมื่อหวีผม ที่บริเวณหนังศีรษะไม่พบความผิดปกติ ไม่มีผื่น หรือรอยแดงที่แสดงลักษณะการอักเสบใดๆ อาจมีอาการคันร่วมด้วย

ผู้ที่เป็นรังแคควรสระผมบ่อยๆ ประมาณวันเว้นวัน แชมพูที่แนะนำ คือ แชมพูที่มีส่วนผสมตัวยาที่มีฤทธิ์กำจัดรังแค ได้แก่ ซิงค์ไพริไธออน (Zinc pyrithion) และซีลีเนียมซัลไฟด์ (Selenium sulphide) ตัวยาดังกล่าวมีฤทธิ์ลดการแบ่งตัวของเซลล์ผิวหนังซึ่งจะช่วยลดสะเก็ดที่เกิดขึ้น

วิธีใช้แชมพู ควรสังเกตดูว่าหลังใช้แล้วกี่วันจึงจะเริ่มกลับมามีอาการคันศีรษะหรือมีขุยเล็กๆ เกิดขึ้นอีก เมื่อทราบระยะเวลาที่จะกลับมามีรังแคใหม่ ก็ให้สระผมด้วยแชมพูยาก่อนที่จะเริ่มมีอาการ ระหว่างที่ไม่มีรังแคและไม่มีอาการคัน ให้สระผมด้วยแชมพูธรรมดาที่เหมาะกับเส้นผม หรือที่เคยใช้อยู่เป็นประจำไปเรื่อยๆ ทั้งนี้ เพราะการใช้แชมพูยาเป็นประจำทุกครั้งที่สระผมอาจทำให้เกิดอาการดื้อยาได้

เมื่ออาการดีขึ้นแล้ว ควรหาทางป้องกันไม่ให้เกิดรังแคขึ้นอีก ด้วยการหาสาเหตุที่ทำให้เป็นรังแค เช่น ทำผมบ่อยเกินไป หรือแพ้น้ำยาเซ็ทผมหรือน้ำยาย้อมผม เป็นต้น ถ้าใช้แชมพูรักษาแล้วยังไม่ได้ผล อาจมีปัญหาว่าไม่ใช่รังแคธรรมดา แต่เป็นโรคของหนังศีรษะ หรือมีโรคภายในร่างกายอย่างอื่นร่วมด้วย ซึ่งควรจะได้รับการตรวจโดยแพทย์ผิวหนัง เพื่อการวินิจฉัยที่ถูกต้องและการรักษาที่ได้ผลต่อไป

ข้อมูลสื่อ

130-012
นิตยสารหมอชาวบ้าน 130
กุมภาพันธ์ 2533
เรื่องน่ารู้
พญ.ปรียา กุลละวณิชย์