ว่านกาบหอย

“สมุนไพรที่นำเสนอนี้ ผู้เขียนได้แปลและเรียบเรียงจากหนังสือ “พจนานุกรมสมุนไพรจีน” ของประเทศจีน ขนาดน้ำหนักของสมุนไพรที่ใช้นี้แปลปละคิดคำนวณมาจากจีนบันทึกไว้ ซึ่งเป็นขนาดที่ใช้ในผู้ใหญ่ ดังนั้นเวลานำมาใช้จึงต้องดัดแปลงน้ำหนักของยาให้เหมาะสมกับอายุ น้ำหนักและสุขภาพของผู้ใช้ด้วย เริ่มลงตั้งแต่ฉบับที่ 1 ปีที่ 1”

ว่านกาบหอย

ชื่ออื่น

ว่านหอยแครง, ว่านแสงอาทิตย์, ฮ่ำหลั่งเฮี๊ยะ, อั่งเต็ก (จีน-แต้จิ๋ว)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์

Rheodiscolor Hance.วงศ์ Commelinaceae เป็นพวกเดียวกับหญ้าปราย

ลักษณะต้น

เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว ลำต้นแข็งแรง สูงไม่เกิน 50 ซ.ม. ไม่ค่อยแตกกิ่งก้านสาขา

ใบ ออกใกล้ๆ กัน ติดกันเป็นกระจุก ใบหนา แข็งเรียวยาว ยาวประมาณ 15-30 ซ.ม. กว้าง 2.5-6 ซ.ม. ปลายใบแหลม หลังใบสีเขียว ท้องใบสีม่วงแดง มีดอกสีขาว ก้านสั้น หลายดอกออกเป็นช่ออยู่ในกาบหุ้มช่อดอก 2 กาบ ลักษณะคล้ายกาบหอย ยาว 3-4 ซ.ม. มีสีม่วงแดงอ่อนๆ กลีบออกสีขาว มี 3 กลีบ รูปร่างค่อนข้างกลม เกสรตัวผู้มี 6 อัน ก้านเกสรมีขนเกสรตัวเมียไม่มีก้าน รังไข่ 3 รัง แก่แล้วแตกแยกจากกันดอกออกฤดูร้อน

ว่านกาบหอยมักพบปลูกเป็นไม้ประดับหรือปลูกไว้ในสวนยาหรือใส่กระถางปลูกเอาไว้ทำยาตามบ้านเรือน

วิธีเก็บมาใช้

ใช้ใบสดหรือตากแห้งเก็บเอาไว้ใช้ ดอกเก็บเมื่อดอกโตเต็มที่ ตากแห้งหรืออบด้วยไอน้ำ 10 นาที แล้วจึงนำไปตากแห้ง เก็บเอาไว้ใช้

สรรพคุณ

ใบ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไอ อาเจียนเป็นเลือด แก้ฟกช้ำภายในเนื่องจากพลัดตกจากที่สูงหรือหกล้มฟาดถูกของแข็ง แก้บิดถ่ายเป็นเลือด แก้ปัสสาวะเป็นเลือด

ดอก รสชุ่มชื่น ใช้ขับเสมหะ แก้ไอแห้งๆ แก้อาเจียนเป็นเลือด เลือดกำเดา ห้ามเลือด ปัสสาวะเป็นเลือด แกไอเป็นเลือดใช้ต้มกับกับเนื้อหมูกิน แก้บิดถ่ายเป็นเลือดใช้ต้มน้ำกิน

วิธีและปริมาณที่ใช้

ใบ ใช้ต้มกินครั้งละ 15-30 กรัม ใช้ภายนอก ก็ตำพอก

ดอก ใช้ดอกแห้งหนัก 10-15 กรัม หรือดอกสด 30-60 กรัม ต้มน้ำกิน

ตำรับยา

1. แก้ไอ ร้อนในกระหายน้ำ แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ฟกช้ำภายในเนื่องจากพลัดตกจากที่สูงหรือหกล้มฟาดถูกของแข็ง ใช้ใบสด 3 ใบ ต้มน้ำ ผสมน้ำตาลกรวดเล็กน้อยกิน

2. แก้หวัด ไอมีเสมหะปนเลือด เลือดกำเดาออก บิดจากแบคทีเรีย ใช้ดอกนี้แห้ง 20-30 กรัม ต้มน้ำกิน

3. แก้บิด ใช้ยานี้สด 120 กรัม น้ำตาล 30 กรัมต้มน้ำกินตอนอุ่นๆ โดยทั่วไปกิน 1 ชุด ก็เห็นผลแล้ว เมื่อกินติดต่อกันไปอีก 3-4 ชุดจะหายขาด ไม่มีอาการข้างเคียงอะไร

4. แก้โรคผิวหนัง ผื่นคัน อันเกิดจากการทำนาใช้คั้นน้ำจากใบของต้นนี้มาทาบริเวณมือและเท้า ปล่อยให้แห้งแล้วค่อยลงไปทำนา โดยทาน้ำคั้นของต้นนี้ 1 ครั้ง ก่อนและหลังลงไปทำนา เป็นการป้องกันมือและเท้าเน่าเปื่อย ถ้ามือและเท้าเน่าเปื่อยแล้วก็ทาน้ำคั้นจากต้นนี้เป็นการรักษาได้เหมือนกัน จากการมดสอบ 2,000 ราย ปรากกฎว่าได้ผลดี

หมายเหตุ

ใบและรากที่ใช้ในปริมาณมากๆ ใช้เป็นยาถ่าย เป็นยาทำให้อาเจียนๆ ได้

ราก ใช้เป็นยาบำรุงตับและม้านพิการได้ดี

ใบ ปิ้งให้แห้งบดเป็นผงผสมน้ำมัน หรือใช้น้ำคั้นจากต้นนี้เคี่ยวกับน้ำมันงา หรือน้ำมันมะพร้าวมาศีรษะทำให้ผมดกดำ และแก้ผมหงอกก่อนวัย

• ในอินเดีย ยังใช้พืชนี้ผสมน้ำมันงาพอกแก้ต่อมน้ำเหลืองบวม โรคผิวหนัง และโรคเท้าช้าง และยังใช้น้ำคั้นจากต้นนี้ผสมในหมึกสักอีกด้วย
• ในมาเลเชีย ใช้แก้คุตทะราด
• ในชวา ใช้แก้กลาก
• ในอินโดจีน คนงานทำหินปูนขาวกัด มีคนแนะนำให้ใช้ต้นนี้ต้มเอาไอรมแก้ริดสีดวงทวาร
• ในชวาและอินเดีย ใช้ใบอ่อนปรุงเป็นอาหาร
• ในไทย ใช้พืชนี้ร่วมกับผลมะเกลือย้อมผ้า ทำให้ผ้ากำและสีติดทนดี

มีรายงาน ว่าส่วนที่สกัดจากทั้งต้นของพืชนี้มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อสแตฟฟัลโลคอคคัส (Skphylococcus aureus) และอีโคไล (Escherichia coll) ได้

ตำรับยารักษาสัตว์

1. วัวถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ใช้ต้นนี้สดๆ ร่วมกับพลูคาวสด (Houttuynla Cordata) ก้านบัวหลวงแห้งอย่างละ 120-240 กรัม ผสมน้ำตาลทรายลงไปต้มให้กิน

2. วัวปัสสาวะเป็นเลือด ใช้ต้นนี้แห้ง ร่วมกับผักกาดน้ำอย่างละ 60-120 กรัม ต้มน้ำให้กิน

3. สัตว์เลี้ยงมีบาดแผลเลือดออก หรือ ฟกช้ำ ใช้ต้นนี้สดตำพอก