• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

ยาคืออะไร

ยาคืออะไร

ยา คือ สารหรือสารเคมีที่ออกฤทธิ์ต่อร่างกาย ทำให้มีผลในการ

  • ป้องกันโรค
  • ส่งเสริมสุขภาพ
  • บำบัด บรรเทา รักษาโรค
  • วินิจฉัยโรค

ประเภทของยา

แบ่งตามแหล่งกำเนิด

1. ยาสังเคราะห์จากสารเคมี

2. ยาสมุนไพร - พืช เช่น ใบมะขามแขก

                       - สัตว์ เช่น ดีหมี ตับปลา

                       - แร่ธาตุ เช่น ดินขาว ดีเกลือ

แบ่งตามการออกฤทธิ์

เช่น ยาแก้ปวดลดไข้ ยาแก้แพ้ ยาฆ่าเชื้อรา ยาปฏิชีวนะ ยาต้านการอักเสบ ยาโรคหัวใจและหลอดเลือด ฯลฯ

แบ่งตามพระราชบัญญัติยา

1. ยาแผนปัจจุบัน

2. ยาแผนโบราณ

3. ยาอันตราย

4. ยาควบคุมพิเศษ

5. ยาสามัญประจำบ้าน

6. ยาสมุนไพร

7. ยาบรรจุเสร็จ

แบ่งตามรูปแบบ

  • รูปแบบแข็ง

ได้แก่ ยาเม็ด ยาแคปซูล ยาอม ยาอมใต้ลิ้น ยาผง ยาเหน็บ

  • รูปแบบของเหลว

ได้แก่ ยาน้ำใส ยาน้ำแขวนตะกอน ยาอีมัลชั่น ยาโลชั่น ยาน้ำเชื่อม ยาทิงเจอร์ ยาทาถูนวด

  • รูปแบบอื่นๆ

ได้แก่ ขี้ผึ้ง ครีม ยาพ่น ยาดม ยาฉีด

เนื่องจากยามีหลายรูปแบบ ก่อนใช้จึงต้องศึกษาวิธีใช้ให้ถูกต้องเสียก่อน

 

วิธีการใช้ยา

 

แบ่งเป็น 3 พวกใหญ่ๆ

1. วิธีให้ยาโดยผ่านระบบทางเดินอาหาร

ก. การกิน

ข. การเหน็บทางทวารหนัก

2. วิธีฉีด

ก. ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ

ข. ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง

ค. ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ

ง. ฉีดเข้าหลอดเลือดแดง

3. วิธีอื่นๆ

ก. การสูดดมและการพ่น

ข. การอมใต้ลิ้น

ค. การทาเฉพาะที่

ง. การเหน็บทางช่องคลอด

จ. การให้ยาโดยวิธีพิเศษ

เปรียบเทียบยากิน – ยาฉีด

  • ยากิน

ข้อดี

1. สะดวก

2. ปลอดภัย เพราะพิษยาบางส่วนถูกทำลายโดยตับ

3. ประหยัด

4. ถ้าคนใช้แพ้ยา อาการจะไม่รุนแรง

ข้อเสีย

1. ยาอาจระคายเคืองกระเพาะ

2. ยาอาจถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะ

3. ยาอาจถูกรบกวนการดูดซึมโดยอาหารในกระเพาะ

4. ใช้ไม่ได้กับผู้ป่วยที่หมดสติ หรืออาเจียน

  • ยาฉีด

ข้อดี

1. ออกฤทธิ์เร็ว

2. ใช้ได้ในผู้ป่วยหมดสติ อาเจียน หรืออาการหนัก

3. ใช้ได้ในยาที่ไม่ดูดซึม หรือยาที่ถูกทำลายโดยกรดในกระเพาะ

ข้อเสีย

1. ถ้าฉีดเร็ว จะมีอันตรายต่อระบบหมุนเวียนโลหิต

2. ถ้าแพ้ยา มักเกิดอาการรุนแรงถึงตายได้

3. ถ้าเครื่องมือและเข็มไม่สะอาด จะเกิดแผลติดเชื้อ (ฝีหัวเข็ม)

4. ถ้าฉีดไม่ชำนาญ อาจทำลายเส้นประสาททำให้เป็นอัมพาต

5. ค่าใช้จ่ายแพง ยุ่งยาก

6. คนไข้เจ็บตัว

ข้อมูลสื่อ

77-005
นิตยสารหมอชาวบ้าน 77
กันยายน 2528