บอแรกซ์ : สารอันตราย

การกินอาหารถือได้ว่าเป็นสิ่งหนึ่งที่สำคัญของชีวิตมนุษย์ สิ่งที่กินกันเข้าไปนั้นส่วนใหญ่ร่างกายจะดูดซึมเข้าทางระบบทางเดินอาหาร การกินอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วนได้สัดส่วนตามความต้อง การของร่างกายและปราศจากสิ่งเจือปนที่เป็นอันตรายเป็นยอดปรารถนาของมนุษย์ เพระสิ่งที่กินเข้าไปก็คือชีวิตของเรา มีผู้กล่าวเป็นภาษาอังกฤษไว้ว่า “You are what you eat ” วลีภาษาไทยที่ใช้สั้นและมีใจความที่ลึกซึ้งอย่างนี้ยังไม่มีผู้ใดกล่าวถึง ครั้นจะแปลตรงๆจากภาษาอังกฤษว่า “คุณเป็นอย่างที่คุณกิน” ก็จะเกิดความเข้าใจผิดกันไปยกใหญ่ เช่น จะเข้าใจว่า กินเนื้อความก็จะเป็นควาย ก็จะยุ่งยากกันมาก ดังนั้นในขั้นนี้ผู้เขียนขอใช้วลีว่า “อาหารและโภชนาการคือชีวิตท่าน” ร่วมกับภาษาอังกฤษไปพลาง ๆ ก่อน จนกว่าจะได้วลีที่เหมาะสมกว่า

ในที่นี้ก็หมายความสั้น ๆ ว่า กินอาหารขาดสารอาหาร (คือมีโภชนาการขาด) อะไรก็จะมีชีวิตเป็นอย่างนั้น เช่น กินอาหารขาดโปรตีนก็จะผอมแห้ง กินอาหารมากเกินไปก็จะอ้วนพลุ้ย กินอาหารมีสิ่งเป็นพิษก็จะเจ็บป่วย เป็นอันตราย เป็นต้น ดังนั้นชีวิตจะดีคือมีโภชนาการดี หมายถึง การกินอาหารที่มีโภชนาการไม่ขาด ไม่มากเกินไป และไม่มีพิษภัย
เมื่อพูดถึงพิษภัยในอาหาร เรามักจะมองกันเพียงว่ากินอาหารเข้าไปแล้วเจ็บป่วยทันทีทันใด แต่พิษภัยในอาหารอีกมากที่เป็นแบบค่อยเป็นค่อยไป มีพิษสะสมทีละน้อย จนร่างกายทนไม่ไหวจึงแสดงอาการเจ็บป่วยให้เห็น คราวนี้จะเล่าถึงพิษภัยอาหารชนิดหนึ่งที่เกิดจากสารเคมี เป็นพิษ ที่มีคนมาผสมกับอาหารขายให้เรากินกัน นั่นคือ ผงบอแรกซ์ (borax) ซึ่งเป็นสารเคมีอันตราย
มนุษย์เราชอบกินอาหารอร่อย เนื้ออาหารดีน่ากิน รสชาติดี สีสันสวยงาม ซึ่งแล้วแต่ว่าเป็นอาหารชนิดไหน บางอย่างชอบนุ่ม ๆ บางอย่างชอบเหนียว ๆ บางอย่างชอบกรอบ ๆ

ผงบอแรกซ์ หรือที่บางคนเรียกว่าน้ำประสานทองหรือเม่งแซ ในภาษาจีนนั้น เป็นผงสีขาวขุ่น ๆ เหมือนแป้ง หรือบางครั้งอาจเป็นเม็ดกลม ๆ ขุ่น ๆ ขนาดเล็กกว่าเม็ดสาคูเม็ดเล็ก ๆ ถ้ามองไกล ๆ เหมือนกับเป็นผง รสชาติหวานเล็กน้อย ละลายน้ำได้ดี ส่วนใหญ่ใช้ในอุตสาหกรรมทำแก้วและอื่น ๆ แต่ด้วยเหตุผลใดไม่ทราบได้มีผู้นำมาใช้กับอาหารต่าง ๆ หลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาหารที่มีแป้ง หรือคาร์โบไฮเดรต คุณลักษณะของบอแรกซ์ คือทำให้แป้งกรอบได้ทนทานเมื่อทอดแล้ว จึงมีคนนำมาผสมอาหารกันมากมาย ที่เคยตรวจพบมาแล้ว เช่น ลูกชิ้นเด้ง ทับทิมกรอบที่เคี้ยวไปแล้วไม่พบแห้วหรือมันแกวอยู่ภายในแต่เป็นแป้งกรุบ ๆ หรือผสมกับแป้งสำหรับทอดกรอบ เช่น แป้งสำหรับชุบกุ้งทอด ชุบกล้วยทอด เป็นต้น
นอกจากนี้ที่พบมากอีกประเภทหนึ่งคือ แป้งกรุบที่เป็นส่วนประกอบชนิดหนึ่งในเต้าทึง ก็พบว่ามีผงกรอบผสมอยู่มาก รวมทั้งมีผู้นำมาแช่ผลไม้ดอง เช่น มะม่วงดอง ก็ทำให้กรุบ ๆ ดี อาจจะมีอย่างอื่นอีกที่ ทางการยังตรวจไม่พบ

ปัญหามีอยู่ว่าผงบอแรกซ์นี้ ใช้ผสมอาหารได้หรือไม่ มีอันตรายอย่างไร และร้ายแรงแค่ไหน กล่าวได้ทันทีเลยว่า ผงนี้ “อันตราย” กระทรวงสาธารณสุขได้ประกาศ ห้ามใช้ผงนี้ผสมอาหารเด็ดขาด ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 4 (พ.ศ.2522) โดยประกาศในเรื่องวัตถุที่ห้ามใช้ในอาหาร ทั้งนี้ เพราะมีข้อมูลเพียงพอว่าสารนี้เป็นอันตรายร้ายแรงต่อร่างกาย เริ่มตั้งแต่ถ้ากินเข้าไปจำนวนมากจะทำให้เกิดการระคายเคือง หรือเป็นอันตรายต่อระบบทางเดินอาหารอย่างรุนแรง เพราะว่าสารนี้เป็นพิษต่อเซลล์ของร่างกาย ถูกเซลล์ตรงไหนมาก ๆ ก็เป็นอันตรายตรงนั้น สามารถดูดซึมเข้าร่างกายได้ จะไปอยู่ที่อวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย ที่สำคัญมักสะสมที่ไตทำให้เกิดไตอักเสบหรือไตพิการได้

ถึงแม้จะได้รับสารบอแรกซ์เข้าไปในร่างกายไม่มากนัก แต่ถ้าบ่อย ๆ หรือเป็นประจำก็เกิดอันตรายต่อไตได้ เมื่อเซลล์ของไตเสียหรือพิการแล้ว การแก้ไขหรือการรักษา จะเป็นไปได้ด้วยความยากลำบากมาก คนที่ไตพิการนั้นจะทนทุกข์ทรมานมากจนกว่าจะตาย นอกจากจะเปลี่ยนไตใหม่ ซึ่งก็เปลี่ยนได้เป็นบางรายเท่านั้น อย่างไรก็ตาม ไตพิการไม่ได้เกิดจากผงบอแรกซ์อย่างเดียว อาจจะเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ได้อีกมากมาย แต่ถ้าได้ผงบอแรกซ์เข้าไปก็ไปเพิ่มอันตรายมากยิ่งขึ้น
อันตรายที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของบอแรกซ์ คืออันตรายกับสมอง มีการทดลองในสัตว์พบว่าธาตุในบอแรกซ์สามารถจะซึมผ่านเข้าไปในสมองได้ ดังนั้นก็จะเป็นพิษกับเซลล์ของสมอง ถึงแม้จะยังไม่มีข้อมูลยืนยันในคนก็ไม่สมควรจะเสี่ยง เพราะสมองนั้นเป็นชีวิตจิตใจของคน ถ้าสมองเสื่อมแล้วทุกอย่างในร่างกาย คนก็ทำงานได้ไม่ปกติ ดังนั้นจึงนับว่าเป็นอันตรายอย่างมาก ๆ ทีเดียว

เมื่อพบว่ามีปัญหาอย่างนี้แล้ว การป้องกันแก้ไขจะทำอย่างไรที่จะไม่ให้ประชาชนต้องได้รับอันตราย และไม่ก่อให้เกิดปัญหาในด้านอุตสาหกรรมที่เป็นส่วนสำคัญของเศรษฐกิจของประเทศ เพราะผงบอแรกใช้ในอุตสากรรมบางอย่างดังกล่าวแล้ว จะห้ามนำเข้าประเทศเหมือนสารรสหวานไซคลาเมตก็คงทำไม่ได้ การแก้ปัญหาที่ผ่านมาก็คือ รัฐบาลประกาศห้ามนำมาผสมในอาหาร แล้วควบคุมอาหาร ตามจับตามตรวจสอบกัน แต่เมื่อดำเนินการไปแล้วปรากฏว่าได้ผลไม่เต็มที่ ทางการไล่ตรวจจับไม่ทั่วถึง เพราะมีการใช้กันทั่วไป ตังแต่อุตสาหกรรมในครัวเรือนที่ผสมในอาหาร แล้วนำออกจำหน่ายให้แม่ค้า หรือร้านค้าย่อยอีกต่อหนึ่ง ดังเช่นที่พบกันมากคือ นำผงบอแรกซ์มาบรรจุซองพลาสติกเล็ก ๆ แล้วตั้งชื่อว่า “ผงกรอบ” ส่งออกจำหน่ายเหมือนจำหน่ายผงชูรส แต่ไม่ได้บอกชื่อผู้ผลิต หรือคนทำแต่ประการใด หรือเอามาผสมกับโซดาคาไบคาร์บอเนตขายเป็นผงหมักเนื้อใช้ชื่อว่า ผงเนื้อนิ่ม ขายในลักษณะเช่นเดียวกับผงกรอบ เป็นต้น

ขณะนี้คงจะไม่พบอย่างนี้เพราะถูกทางการตรวจจับอยู่ระยะหนึ่ง แล้วก็หายไป แต่ก็ยังพบว่า มีอาหารประเภทต่าง ๆ โดยเฉพาแป้งกรอบนั้นยังมีการผสมบอแรกซ์อยู่ จึงเป็นที่คาดว่าจะยังมีการใช้กันอยู่ไม่แหล่งใดก็แหล่งหนึ่ง แต่การแก้ปัญหานั้นทำได้ยากในเรื่องของการตรวจจับ ดังนั้น อีกหนทางหนึ่งที่กระทำได้คือการกำหนดให้มีการอนุญาตสั่งเข้ามาแล้วมีการควบคุมการใช้เฉพาะในอุตสาหกรรมที่จำเป็นเท่านั้น เรื่องนี้ทางอุตสาหกรรมอาจยุ่งยากขึ้นเล็กน้อย
การควบคุมที่ได้ผล จะทำให้บอกได้ว่าปีหนึ่ง ๆ มีการสั่งเข้ามาเท่าใด โดยใคร และนำไปใช้อะไรบ้าง ถ้าหากยังมีกระจายผสมในอาหารอีกก็จะติดตามได้ง่ายว่าออกมาจากที่ใด หรือมีการลักลอบนำเข้าประเทศมาอย่างไร เพราะผงบอแรกซ์นี้ไม่มีการผลิตขึ้นในประเทศ น่าจะมีทางควบคุมได้ค่อนข้างง่าย เว้นเสียแต่มีการลักลอบขนเข้ามาอย่างลับ ๆ แต่อย่างไรก็ตามจะต้องมีความร่วมมือกับทุกฝ่ายในการควบคุม

สำหรับผู้บริโภคอย่างพวกเราทั้งหลายนี้จะช่วยตัวเองและผู้อยู่รอบข้างได้อย่างไรบ้างนั้น ก็พอจะมีทางช่วยเหลือกันได้บ้าง คือ ถ้าทราบว่ามันอันตรายอย่างนี้แล้วช่วยบอกกันต่อ ๆ ไป ก็จะทำให้คนที่คิดจะใช้ก็อาจจะเลิกใช้ในอาหารได้ถ้ามีความสำนึกรับผิดชอบต่อสังคม เพราะสิ่งที่เราใช้นั้นเป็นภัยต่อเพื่อนมนุษย์ที่ไม่รู้เรื่องใด ๆ ด้วย
ดังนั้น ผู้บริโภคควรสังเกตเวลาซื้ออาหารต่าง ๆ อาจจะช่วยท่านได้ เช่น อาหารทอดกรอบต่าง ๆ ถ้ากรอบผิดปกติและกรอบนานมาก ๆ เช่น ทอดแต่เช้าแล้วกรอบไปตลอดวันก็อาจจะสงสัยได้ และอาจแจ้งให้กระทรวงสาธารณสุขตรวจสอบให้ก็จะเป็นประโยชน์ต่อท่านและต่อส่วนรวมด้ว ยอย่างไรก็ตามถ้าผู้ที่คิดจะใช้ผงบอแรกซ์มีจิตสำนึกที่มีความรับผิดชอบต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกันแล้ว เรื่องราวเหล่านี้ก็จะไม่เกิดขึ้น และจะได้บุญกุศลด้วย จงระลึกเสมอว่า อาหารและโภชนาการคือชีวิตท่าน