ฝ่ามือแดงกับจุดแดง รูปแมงมุมสัญญาณของโรคตับแข็ง

“คุณหมอครับ ลุงกินเหล้ามาหลายสิบปีแล้ว ลูกหลานมันบอกให้ลุงมาหาหมอ ช่วยตรวจดูหน่อยเถอะครับว่า ตับของลุงแข็งหรือยัง ?”
“คุณลุงมีอาการผิดปกติอะไรหรือเปล่าครับ ?”

“ก็รู้สึกท้องอืด ท้องเฟ้อ อยู่บ่อยๆ และรู้สึกเพลียๆ ไม่ค่อยมีแรง”
“ไหนลุงลองแบมือทั้ง 2 ข้างให้หมอดูหน่อยซิครับ”

“เอ! คุณหมอเป็นหมอดูลายมือด้วยหรือครับ ?”
“หมอไม่ได้ดูลายมือของลุงหรอก….ลองดูฝ่ามือของลุงดูซิครับ เห็นไหมว่าตรงเนินจันทร์กับเนินศุกร์นี่ มันมีสีแดงกว่าเนินอื่นๆ ผิดจากมือของหมอนี่ใช่ไหม….นี่หละครับ ที่หมอเรียกว่า อาการฝ่ามือแดง (รูปที่ 1 )….”

“อาการฝ่ามือแดง มันเกี่ยวกับโรคตับแข็งอย่างไรหรือครับ ?”
“มันเป็นอาการหนึ่งของโรคตับแข็งครับ….ไหนลุงช่วยถอดเสื้อออกซิครับ หมอขอดูหน้าอกของลุงหน่อย…ลุงเห็นไหม ตรงหน้าอกนี่ มีจุดแดงๆ อยู่หลายจุด ตรงกลางเป็นวงแดงจัด รอบๆ มีขีดแดงๆ แยกออกไปหลายขีดแลดูคล้ายตัวแมงมุมมาก เวลาหมอใช้นิ้วดึงรั้งหนังให้ตึง จุดนี้ก็จะจางหายไป เมื่อปล่อยนิ้วออกมันก็แดงเหมือนเดิมอีก นี่แหละครับที่หมอเรียกว่า จุดแดงรูปแมงมุม (รูปที่ 2) ตรงต้นแขนข้างขวาของลุงก็มีอยู่ 3-4 จุด….?”

“จุดแดงตัวแมงมุมนี่ คงเป็นอาการของโรคตับแข็งอีกใช่ไหมครับ ?”
“ครับ มันเป็นอาการหนึ่งของโรคตับแข็งเช่นกันครับ แต่ทั้งอาการฝ่ามือแดงและจุดแดงรูปแมงมุม ถ้าพบเดี่ยวๆ อาจเป็นอาการของโรคอื่นๆ ก็ได้ และก็อาจพบในคนปกติก็ได้ หมอจะต้องดูอาการประกอบกันหลายอย่างเช่น การที่ลุงกินเหล้ามานานมีอาการอ่อนเพลีย ท้องอืดท้องเฟ้อแล้วพบอาการทั้ง 2 อย่างดังกล่าวก็เกือบจะบอกลุงได้เลยว่า ตับของลุงกำลังแข็งเสียแล้ว”

“คุณหมอช่วยรักษาโรคตับแข็งให้หายได้ไมครับ ?”
“ลุงฟังแล้วอย่าเพิ่งตกใจครับ อาการที่ลุงเป็นนั้นเป็นเพียงระยะเริ่มแรกเท่านั้น ลุงสามารถมีชีวิตอยู่ได้อีกหลายปีทีเดียว ข้อสำคัญอยู่ที่ลุงต้องรู้จักรักษาตัวเองให้ดี โรคนี้หมอบอกตรงๆ ว่า หมอช่วยได้น้อยมาก เพราะหยูกยาที่จะทำให้ตับแข็งนั้นยังไม่มี…”

“แล้วลุงต้องทำอย่างไรบ้างครับ ?”
“ก่อนอื่นลุงต้องอดเหล้าโดยเด็ดขาด แล้วพยายามกินอาหารพวกเนื้อ นม ไข่ ผัก ผลไม้ และของหวานๆ ให้มากๆ อย่ากินของเค็มจัดๆ เพราะอาจทำให้บวมได้ถ้าลุงทำได้ตามนี้ อาการของลุงก็จะไม่ทรุดต่อไป และอยู่ได้อีกหลายปีดีดักทีเดียวแหละครับ แต่ถ้าลุงยังขืนกินเหล้า ไม่บำรุงด้วยอาหารดังกล่าว ไม่ช้าลุงก็จะบวม ทีแรกบวมที่เท้าก่อน แล้วต่อไปท้องจะบวม (รูปที่ 3 ) เพราะมีน้ำอยู่ในท้อง…..?”

“ที่ชาวบ้านเรียกว่า ท้องมาน หรือไส้ซึมนี่ ใช่อันนี้หรือเปล่าครับ ?”
“ถูกแล้วครับ ชาวบ้านเข้าใจผิดว่า มีน้ำซึมออกจากไส้ เข้ามาอยู่ในท้อง ก็เลยเรียกว่า ไส้ซึม ถ้าถึงขั้นนั้นก็คงไม่ค่อยดีแล้วครับ”

“เอ คุณหมอครับ คนที่ไม่ได้กินหล้า เป็นตับแข็งได้ไหมครับ วันก่อนก็มีผู้หญิงข้างบ้าน เป็นไส้ซึม เพิ่งตายไปหยกๆ นี่เอง ก็ไม่เห็นว่าแกเคยกินเหล้าสักอึก ?”
“ครับ ตับแข็งนี่ไม่จำเป็นต้องเกิดจากการกินเหล้าก็ได้ คนที่ยากจน ขาดอาหารกินแต่ข้าวกับเกลือ ก็เป็นโรคนี้ได้ คนที่เป็นโรคตับอักเสบหรือโรคดีซ่าน ถ้าไม่ได้พักผ่อนก็อาจกลายเป็นตับแข็งได้เหมือนกันครับ”

“แล้วคุณหมอจะให้ยาลุงกินหรือเปล่าครับ ?”
“ยาที่หมอจะให้ไปนี้ เป็นเพียงวิตามินบำรุงเท่านั้น ไม่ใช่ยารักษาตับแข็ง อย่าลืมว่า คนที่รักษาโรคของลุงได้ดีที่สุด ก็คือ ตัวคุณลุงเอง”