แม่

แม่
ประเวศ วะสี

ขอให้หยุดเงียบๆ สักนิดและนึกถึงแม่ของตนเองเดี๋ยวเดียวจะพบว่า"จิตขึ้น" เพราะแม่คือจิตวิญญาณของลูกไม่มีใครจะสำคัญและมีคุณค่าสูงส่งเท่าแม่ ความรักที่แม่มีต่อลูกเป็นความรักสูงสุดเท่าที่สัตว์และมนุษย์จะพึงมีเราทุกคนมีชีวิต และรอดมาได้เพราะแม่ เติบโตมาได้เพราะแม่ ยามป่วยไข้ คนที่ห่วงหาอาทรมากที่สุดคือแม่ แม่คือหมอที่สำคัญที่สุดของลูก

แม่คือครูที่สำคัญที่สุดของลูก ครูที่ได้ปริญญาโท ปริญญาเอก ก็สอนสู้แม่ไม่ได้ เพราะแม่สอนด้วยชีวิตและรักลูก (ศิษย์) ยิ่งกว่าชีวิตของแม่

การเรียนรู้จากแม่ควรถือเป็นการศึกษาที่สำคัญที่สุดส่วนที่โรงเรียนเป็นส่วนเสริมทั้งหมดนี้แม่ไม่ได้คิดเป็นเงินเลย! เศรษฐกิจที่เอาเงินเป็นตัวตั้ง จึงละเลยความสำคัญของแม่

แท้ที่จริง ความรักระหว่างแม่กับลูก-ลูกกับแม่ คือพลังนิวเคลียร์ทางสังคม ขณะนี้สังคมซับซ้อน ยาก และวิกฤติ ไม่มีพลังใดๆ ที่มากพอจะแก้ปัญหาวิกฤติสังคมได้ น่าจะพิจารณา พลังนิวเคลียร์ทางสังคมนี้ ในยุทธศาสตร์การพัฒนา

การปฏิวัติทางจิตสำนึกมีความจำเป็น อะไรจะปฏิวัติจิตสำนึกของมนุษย์ได้ดีเท่าการนึกถึงแม่ของตน แม่เป็นอะไรที่ใหญ่โตเลยแผ่นฟ้ามหาสมุทร จิตมนุษย์ต้องออกจากความ  คับแคบในตัวเองไปเชื่อมกับสิ่งที่ใหญ่ที่สุดที่มีคุณค่าสูงสุด

เริ่มจากแม่ของเรา เชื่อมกับแม่ของทุกคน แม่ของทุกคนรวมกันก็คือแม่ของแผ่นดิน มนุษยชาติมีแม่ ธรรมชาติคือแม่ของสรรพสิ่ง ถ้าเข้าถึงธรรมชาติของสรรพสิ่ง เราจะพบอิสรภาพ และเกิดมิตรภาพอันไพศาล มีความสุขอันประณีตและดื่มด่ำที่สุด