นมแม่

นมแม่

เต้านม นอกจากจะเป็นเครื่องแสดงความเป็นสตรีเพศที่เห็นได้เด่นชัดที่สุดอย่างหนึ่งแล้ว ธรรมชาติยังได้สร้างกลไกภายใต้เต้านมเพื่อทำหน้าที่ผลิตน้ำนมมาใช้เลี้ยงทารกอีกด้วย ซึ่งประโยชน์ประการหลังนี้แท้จริงแล้วดูจะสำคัญกว่าประการแรกมากนัก จะเห็นได้ว่า ตัวอ่อน (ทารก) ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จะได้เปรียบกว่าสัตว์ตระกูลอื่นตรงที่มีแม่ที่สามารถเตรียมอาหาร (นม) ซึ่งมีคุณค่าทางโภชนาการมากสำหรับตัวอ่อน ทั้งในช่วงแรกเกิด และมีอายุหลายเดือนได้ด้วยตนเอง

เป็นที่ทราบกันดีว่า นมแม่เป็นอาหารที่พร้อมทั้งคุณภาพ ปริมาณ อุณหภูมิ และสิ่งที่บรรจุ (เต้านม) พอๆกับที่มีคุณค่าช่วยบำรุงร่างกาย ต่อต้านโรคติดเชื้อทั่วไปอีกด้วย

องค์ประกอบในการผลิตนมแม่

น้ำนมถูกสร้างขึ้นตามธรรมชาติที่ต่อมน้ำนม ต่อมเหล่านี้มีลักษณะคล้ายผลลำไย อยู่กันเป็นกลุ่ม และฝังตัวอยู่ภายใต้เนื้อเยื่อไขมัน ซึ่งทำหน้าที่เป็นตัวคุ้มกันโครงสร้างที่ละเอียดอ่อนเหล่านี้ไว้ ในการเตรียมผลิตน้ำนมของเต้านมจะเริ่มขึ้นในระยะแรกเมื่อสตรีเริ่มเข้าสู่วัยสาว ซึ่งเป็นวัยที่มีการขยายตัวของเนื้อเยื่อเต้านม

เมื่อสตรีตั้งครรภ์ เต้านมของเธอจะขยายใหญ่ขึ้น แต่ในช่วงนี้จะมีฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนควบคุมไม่ให้เต้านมผลิตน้ำนม แต่ภายหลังจาที่ทารกคลอดออกมาแล้ว ปริมาณฮอร์โมนทั้ง 2 ตัวนี้จะลดลงไป และมีฮอร์โมนโปรแล็กตินซึ่งกระตุ้นให้มีการผลิตน้ำนมเข้ามาทำหน้าที่แทน

ฮอร์โมนโปรแล็กตินตัวนี้สร้างโดยต่อมใต้สมองส่วนหน้า แต่ทั้งนี้ปัจจัยทางด้านอารมณ์จะมีผลต่อการทำงานของต่อมนี้ แน่นอนว่า ถ้าแม่รู้สึกสบายใจ น้ำนมจะหลั่งได้ดี แต่ถ้าอารมณ์ไม่ดี ก็จะลดการหลั่งน้ำนม

ภายหลังจากที่ทารกคลอดออกมาแล้วในช่วงแรก จะมีน้ำนมชนิดหนึ่งหลั่งออกมาในปริมาณเพียงเล็กน้อย อุดมไปด้วยโปรตีน แต่มีไขมันและน้ำตาลในปริมาณต่ำกว่าน้ำนมปกติ เราเรียกน้ำนมชนิดนี้ว่า หัวน้ำนม (น้ำนมสีเหลือง) หรือโคลอสตรัม

สมัยนี้มีนมผง (กระป๋อง) มากมายที่นำมาใช้เลี้ยงทารกแทนนมแม่ ซึ่งก็สามารถนำมาทดแทนคุณค่าทางอาหารได้เพียงบางส่วน โดยที่นมเหล่านั้นไม่สามารถก่อให้เกิดภูมิต้านทานในร่างกายเช่นเดียวกับนมแม่ได้เลย