ฟันหน้า – ซี่ใหญ่เท่าจอบ?

“น้องพราว” อายุ 7 ขวบ เป็นเด็กน่ารัก แม้จะตัวเล็กไปหน่อย แต่ก็สมส่วนในฐานะเด็กผู้หญิงไทยเมื่อไม่นานมานี้เอง “น้องพราว” กำลังผลัดฟันใหม่ ฟันน้ำนมที่อยู่มานานก็เริ่มโยกและค่อยๆหลุดออกไปโดยเฉพาะฟันหน้าบน ทำให้เห็นชัดในสภาพที่ใครๆที่พบเห็นตั้งฉายาให้ใหม่ว่า “ยายหลอ”

แต่แล้ว สภาพ “ยายหลอ” ก็อยู่กับ “น้องพราว” ได้ไม่นาน เมื่อเร็วๆนี้ “น้องพราว” เริ่มดีใจที่สังเกตเห็นตุ่มฟันใหม่ เริ่มโผล่ขึ้นมาแทนที่บริเวณที่เป็นช่องว่าง และอย่างรวดเร็วฟันซี่ใหม่ก็งอกขึ้นมาเต็มซี่ แต่!!! ทำไม? ฟันซี่ใหม่นี้จึงซี่ใหญ่นัก และซ้ำร้ายสีก็ไม่ขาวสวยเหมือนฟันน้ำนมซี่ข้างเคียงด้วย

เดี๋ยวนี้ “น้องพราว” กลับได้ฉายาใหม่แทนที่ “ยายหลอ” เปลี่ยนเป็น “ฟันซี่เท่าจอบ” และใครๆก็ช่างสังเกต แล้วชอบทักฟันซี่ใหม่ของ “น้องพราว” อยู่เสมอ จน “น้องพราว” เริ่มไม่อยากจะยิ้มอย่างเปิดเผยเช่นก่อนๆ เพราะไม่อยากให้ใครมาทักฟันซี่ใหม่นี้อีก

คุณพ่อ คุณแม่ที่มีลูกคนแรก และลูกเริ่มโตในวัยนี้ คงจะพากันเป็นห่วง ไม่สบายใจกลัวว่าลูกของตนจะมีปมด้อย หรือไม่สวยงาม เพราะ “ฟันซี่เท่าจอบ” เป็นเหตุ

แท้ที่จริงแล้ว คุณพ่อ คุณแม่คงจะไม่ทันได้สังเกตเพื่อนๆของลูกซึ่งจะมีปัญหาเช่นเดียวกัน แต่ทั้งนี้เด็กที่รูปร่างเล็กกว่าคนอื่น จะสังเกตเห็น “ฟันซี่เท่าจอบ” ได้ชัดกว่า

เป็นที่ทราบกันดีว่า ในระยะของเด็ก ร่างกายกำลังเจริญเติบโต อวัยวะต่างๆส่วนใหญ่จะโตไปตามอายุที่มากขึ้นตามลำดับ แต่ ฟันเป็นอวัยวะที่ไม่สามารถโตโดยการเพิ่มขนาดได้

จะเห็นได้ว่า ฟันน้ำนมที่งอกขึ้นมาตั้งแต่เด็กอายุได้ประมาณ 6 เดือน เป็นฟันซี่เล็กๆเท่าใด เมื่อเด็กโตขึ้น จนถึงอายุประมาณ 6-7 ขวบ ฟันหน้าของฟันน้ำนมเริ่มหลุดออกไป ฟันนั้นก็จะมีขนาดเท่าเดิม แล้วมีฟันถาวรงอกขึ้นมาแทนที่ และแน่นอนว่าฟันถาวรจะมีขนาดของฟันใหญ่กว่าฟันน้ำนม ซึ่งอาจทำให้เข้าใจผิดว่า ฟันใหญ่ขึ้นตามอายุ แต่แท้จริงแล้ว เป็นการผลัดฟันอีกชุดหนึ่ง ซึ่งมีขนาดโตขึ้น ไม่ใช่ขนาดใหญ่ขึ้นแบบแขน ขา หรืออวัยวะอื่นๆ

ในขณะเดียวกับที่ใบหน้ามีการเจริญเติบโตตามอายุ ขากรรไกรก็ขยายใหญ่ขึ้นด้วย จะเห็นได้ว่า เมื่อเด็กยังเล็กอยู่ อายุ 2-3 ขวบ ฟันน้ำนมจะเรียงชิดกันเป็นระเบียบดี แล้วเมื่อโตขึ้น อายุ 6-7 ขวบ ก่อนที่ฟันน้ำนมจะหลุดไป เพื่อผลัดฟันถาวรชุดใหม่

จะสังเกตว่า เด็กเริ่มบ่นเกี่ยวกับเศษอาหารติดฟัน โดยเฉพาะเมื่อกินอาหารประเภทเนื้อ ทั้งนี้เนื่องจาก ขนาดของขากรรไกรขยายโตขึ้นตามการเจริญเติบโตของร่างกาย แต่ขนาดของฟันน้ำนมเท่าเดิม จึงเกิดช่องว่างระหว่างฟัน อาหารเหนียวที่ไม่ได้ผ่านการเคี้ยวให้ละเอียดก็อาจติดในช่องว่างระหว่างฟันน้ำนมดังกล่าว ถ้าเศษอาหารติดที่ฟันหน้าก็อาจแคะออกได้ง่าย แต่ถ้าติดที่บริเวณด้านประชิดของฟันกรามน้ำนม การทำความสะอาดหรือแคะเอาเศษอาหารออกทำไม่ได้ง่าย ซึ่งถ้าปล่อยทิ้งไว้นานๆ ก็เป็นต้นเหตุของการเกิดฟันผุ ที่บริเวณด้านติดต่อกันระหว่างฟันกรามน้ำนมทั้งสองซี่ และต้องไปรับการอุดฟัน หรือถ้าไม่ได้รับการอุดรักษาฟันทันท่วงที ก็อาจจะผุลุกลามไปถึงโพรงประสาทฟัน เป็นเหตุให้เป็นหนองที่ปลายรากฟันและปวดฟันรุนแรงได้

โดยธรรมชาติ เมื่อถึงอายุที่ฟันถาวรจะขึ้นมาแทนที่ฟันน้ำนมแล้ว รากของฟันน้ำนมจะค่อยๆถูกละลายให้สั้นลง จึงทำให้ฟันน้ำนมโยก และหลุดได้เองเมื่อมีแรงดึงเพียงเล็กน้อย แต่ถ้าฟันน้ำนมที่โยกอยู่นานๆ และไม่ยอมหลุดได้ง่าย จะมีผลให้การเคี้ยวอาหารไม่สะดวก เพราะเมื่ออาหารไปกระทบถูกฟันน้ำนมที่โยกนั้น ทำให้เจ็บ ก็อาจต้องให้ทันตแพทย์หรือคุณพ่อคุณแม่ช่วยจัดการเอาฟันน้ำนมที่โยกนั้นออกให้ แทนที่จะรอให้หลุดเอง

อีกกรณีหนึ่ง คือ เมื่อถึงอายุที่ฟันถาวรจะงอกขึ้นมาในปากแล้ว แต่ถ้ารากของฟันน้ำนมยังไม่ละลายออกมากพอ ฟันน้ำนมก็จะไม่โยก หลุดออกไปทันเหตุการณ์ ฟันถาวรที่เจริญอยู่ข้างใต้ในกระดูกขากรรไกรก็จะเบียดซ้อนงอกขึ้นมา ทั้งๆที่ฟันน้ำนมยังไม่หลุดไปก็ตาม ซึ่งถ้าเป็นเช่นนี้ จะต้องรีบไปถอนฟันน้ำนมที่คงอยู่ออกโดยเร็ว เพื่อป้องกันฟันถาวรซ้อนเกต่อไป

ฟันถาวรที่งอกขึ้นมาในปากยกเว้นฟันกรามที่ไม่ได้ขึ้นมาทดแทนฟันน้ำนมซี่ใดๆแล้ว ฟันถาวรซี่ฟันหน้า จะสังเกตได้ชัดว่ามีการทดแทนฟันน้ำนม ทั้งนี้ฟันถาวรหน้าล่างแม้จะขึ้นมาก่อน แต่เนื่องจากขนาดของฟันถาวรหน้าล่างไม่ใหญ่มากนัก ประกอบกับบริเวณฟันหน้าล่างมองเห็นได้ไม่ชัด เนื่องจากริมฝีปากล่างคอยปิดบังไว้ ในกรณีที่พูดจา จึงมักจะไม่สังเกตความเปลี่ยนแปลงได้มากนัก

ในขณะที่ฟันถาวรหน้าบนมองเห็นได้ชัดกว่า การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจึงสังเกตได้แน่นอน ขนาดของฟันถาวรหน้าบน เมื่อเทียบกับขนาดของใบหน้าเด็กอายุ 6-7 ขวบ จึงมองดูไม่ได้สัดส่วนกัน ประกอบกับฟันถาวรหน้าบนซี่กลาง เมื่องอกขึ้นมาใหม่ๆนั้น ยังมีฟันน้ำนมหน้าบนซี่ข้างคงอยู่ เมื่อเปรียบเทียบขนาด รูปร่าง และสีสัน จึงเห็นความแตกต่างได้ชัดเจนในเรื่องของขนาด

เมื่อเด็กโตขึ้น ขากรรไกรและใบหน้าเจริญเต็มที่แล้ว ขนาดของฟันหน้าถาวรหน้าบนจะรับกับใบหน้า ซึ่งก็เหมือนกับผู้ใหญ่โดยทั่วไป หรือคุณพ่อคุณแม่นั่นเอง แต่ทั้งนี้ ถ้าเด็กตัวเล็กมาก หรือการเจริญเติบโตช้า สัดส่วนที่พอเหมาะระหว่างฟันถาวรหน้าบนกับใบหน้า ก็อาจไม่สมดุล อย่างไรก็ดี ลักษณะของฟันและใบหน้ามีส่วนของกรรมพันธุ์ด้วย

ดังนั้น ถ้าฟันถาวรของเด็กผิดปกติ ก็อาจมีส่วนจากคุณพ่อ คุณแม่ ในส่วนของรูปร่างของฟันถาวรซี่หน้าที่ดูคล้าย “จอบ” เมื่อฟันงอกขึ้นมาใหม่ๆ ก็เพราะไปเทียบกับฟันน้ำนมและใบหน้า ในขณะนั้นๆ แต่ถ้าพิจารณาถึงหน้าที่ของฟันหน้าในการฉีกอาหารแล้ว การมีรูปร่างดังกล่าวจะช่วยในการบดเคี้ยวได้ดี โดยเฉพาะเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่แล้ว ฟันถาวรที่ได้สัดส่วนกับใบหน้า จะทำงานได้เหมาะสมกับร่างกายที่เจริญเต็มที่แล้ว ลองนึกถึงผู้ใหญ่ที่มีฟันซี่เล็กๆ คงจะดูตลก และการบดเคี้ยวอาหารคงจะช้าและไม่ได้ส่วนกับขนาดของปากและอาหารที่อยู่ในปาก จะเห็นได้ว่า ธรรมชาติได้คำนวณและออกแบบให้ร่างกายอย่างพอเหมาะเสมอ

แม้แต่ในเรื่องของสีฟัน การที่ฟันถาวรมีสีเข้มกว่าฟันน้ำนม โดยที่ฟันน้ำนมมีสีขาวโพลน เมื่อเทียบกับฟันถาวร จึงดูเสมือนฟันถาวรไม่ขาวสวย แต่แท้ที่จริงแล้ว ฟันถาวรมีสีคล้ายกับสีของส่วนของตาขาวในลูกตาของคนนั้นๆ เพื่อให้เวลาดูใบหน้า ในขณะพูดจากัน สีของส่วนตาขาวและสีของฟันถาวร โดยเฉพาะฟันถาวรซี่หน้าบน จะได้แลดูกลมกลืนกันไป

ช่วงระยะเวลาที่สังเกตการณ์เปลี่ยนแปลงฟันหน้าบน จากฟันน้ำนมมาเป็นฟันถาวรนั้น โดยปกติจะไม่นานนัก เพราะฟันถาวรหน้าบนซี่ข้าง จะงอกต่อขึ้นมาไล่ๆกันพร้อมไปกับการเจริญเติบโตของใบหน้าและขากรรไกร ซึ่งจะมีผลให้ “ฟันซี่เท่าจอบ” ของ “น้องพราว” หรือของหนูน้อยน่ารักคนไหนๆ ก็จะแลดูไม่สะดุดตา และดูสวยงามได้สัดส่วนไปในที่สุด

คุรพ่อ คุณแม่จะได้สบายใจ และคอยอธิบายให้ลูกน้อยเข้าใจ และเห็นความสำคัญของฟันถาวร จะได้คอยดูแล ทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเก็บฟันถาวรไว้ใช้ชั่วชีวิต