เด็กสิบเดือนถึงสิบเอ็ดเดือน การเลี้ยงดู

215. การให้อาหารเด็ก
มีเด็กอายุ เกิน 10 เดือนจำนวนมากที่ชอบกินข้าวสวยมากว่าข้าวต้ม ทั้งนี้อาจเป็นเพราะเด็กเริ่มอาหารเสริมมาตั้งแต่วัย 4-5 เดือนจนกระทั่งระบบย่อยของเด็กทำงานได้ดี จึงกินอาหารเหมือนผู้ใหญ่ได้

เมื่อเด็กกินอาหารร่วมกับผู้ใหญ่ได้ คุณแม่จะมีเวลาว่างมากขึ้น เพราะไม่ต้องทำอะไรให้ลูกกินเป็นพิเศษเหมือนเมื่อก่อน เวลาที่มีมากาขึ้นควรใช้ไปในการเล่นกับลูกและฝึกลูกให้แข็งแรง มิฉะนั้นจะพลาดโอกาสไปอย่างน่าเสียดาย เพราะร่างกายเด็กเจริญเติบโตขึ้นทุกวัน

อาหารของเด็กวัยนี้แตกต่างกันตามสภาพแวดล้อมและสภาพความต้องการของเด็กแต่ละคน ไม่มีเส้นตายกำหนดว่าเด็กวัยนี้จะต้องกินข้าวกี่ถ้วย นมกี่ขวด ตารางอาหารเสริมเป็นเพียงแนวทางสำหรับคุณแม่เมื่อเริ่มให้อาหารเสริมแกลูกตอน 4-5 เดือนเท่านั้น ถ้าลูกของคุณไม่ได้กินอาหารตามที่แนะไว้ในตาราง คุณแม่ก็ไม่ต้องกลุ้มใจ ถ้าลูกของคุณแข็งแรงร่าเริงดีมีความสุข สบายดี และน้ำหนักตัวเพิ่มเฉลี่ยวันละ 5-10 กรัม ถ้าหากน้ำหนักเพิ่มเฉลี่ยเกินกว่าวันละ 20 กรัม แสดงว่าเด็กกินมากเกินไปต้องควบคุมอาหาร ที่ต้องย้ำแล้วย้ำอีกเรื่องนี้เพราะคุณแม่ส่วนใหญ่จะดีใจเมื่อลูกกินได้มาก ลูกอ้วนท้วนดี และถึงแม้ลูกจะอ้วนเกินไปจนถึงขั้นเป็น “โรคอ้วน” ก็ยังไม่รู้สึกกังวล ในขณะที่คุณแม่ซึ่งลูกตัวเล็กมีแนวโน้มจะฝืนบังคับให้เด็กกินมากกว่าความต้องการ คุณแม่บางคนบังคับให้ลูกกินจนกระทั่งเด็กอาเจียน และนั่งเป็นทุกข์ร้อนว่าลูกตัวเองตัวเล็กกว่าเด็กในวัยเดียวกัน ทั้งๆ ที่เด็กคล่องแคล่ว ท่าทางฉลาดปราดเปรียว ยกเว้นเวลากินข้าว เด็กจะเคี้ยวเอื้องอยู่อย่างนั้นแหละไม่ยอมกลืน คุณแม่ควรยอมรับสภาพร่างกายของลูก จะได้สุขกายสบายใจกันทั้งคู่ ไม่ต้องทำสงครามกันวันละ 3 มื้อ

ตัวอย่างอาหารของเด็กวัย 10 เดือน เด็กชายเอ
เช้า 8.00 น. ขนมปังทาเนย 1 แผ่น นม 180 ซีซี
เที่ยง 12.00 น. ข้าวครึ่งถ้วย ไข่ 1 ฟอง ผักต้ม
บ่าย 15.00 น. ขนมปังกรอบ นม 180 ซีซี ผลไม้
เย็น 18.00 น. ข้าวครึ่งถ้วย ปลาหรือเนื้อบด ผัก
กลางคืน 22.00 น. นม 180 ซีซี

ผักที่คุณแม่ให้เด็กชายเอกินคือ พวกผักเขียว กะหล่ำปลี ฟักทอง ฯลฯ ต้มหั่นละเอียด หรือใส่ลงไปในไข่ ทำไข่เจียว ไข่ตุ๋นผัก สำหรับผลไม้ตอนบ่าย มักจะเป็น ส้ม กล้วย มะละกอ แตงโม ผลไม้ตามฤดูกาล บางครั้งหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ใส่นมป้อนให้ บางครั้งให้เด็กกินเอง สำหรับอาหารมื้อค่ำ เด็กจะกินเหมือนคุณพ่อ คุณแม่ ยกเว้นของเผ็ด

เด็กหญิงบี
เช้า 6.00 น. นมแม่
8.00 น. ขนมปัง 1 แผ่น
กลางวัน 12.00 น. ก๋วยเตี๋ยวหรือบะหมี่ครึ่งถ้วย ไข่ ผัก นมแม่
บ่าย 15.00 น. ขนม ผลไม้
เย็น 18.00 น. ข้าว 2/3 ถ้วย ปลาหรือเต้าหู้ หรือเนื้อ ผัก แกงจืด
กลางคืน 21.00 น. นมแม่
กลางดึก นมแม่ 2 ครั้ง

เด็กหญิงบีคนนี้ ตอนแรกหมอแนะนำให้ค่อยๆ หย่านมแม่ โดยให้ดื่มนมชงจากถ้วย แต่เด็กไม่ชอบนมวัวทำอย่างไรก็ไม่ยอมดื่ม คุณแม่ของน้องบีก็มีน้ำนมดี ถ้าไม่ให้ลูกดูดจะคัดแข็งจนเจ็บ จึงให้ลูกดูดหลังอาหารกลางวัน นอกจากนั้นเด็กหญิงบียังต่านบ่อยตอนกลางคืน ชอบตื่นขึ้นมาร้องเมื่อฉี่เปียก คุณแม่ต้องไปเปลี่ยนผ้าอ้อมให้ และให้ดูดนมแม่จึงจะยอมนอนต่อ ดังนั้นหมอจึงแนะนำว่าควรให้นมแม่ต่อไป ไม่ต้องบังคับให้เลือกโดยใช้วิธีเด็ดขาด เพราะน้ำหนักเด็กเพิ่มเฉลี่ยวันละ 7-8 กรัม การให้นมแม่ไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการเจริญเติบโตของเด็ก แลเพื่อความสงบสุขของครอบครัว ที่จะได้ไม่ต้องผจญกับเสียงร้องของน้องบีทุกคืนด้วย ภายหลังเมื่อเด็กหญิงบีโตขึ้นอีกหน่อย คุณแม่ลองให้ดื่มนมวัวในช่วงอากาศร้อน ซึ่งเด็กเหงื่อออกมากและกระหายน้ำ น้องบีก็ยอมดื่มโดยดี และค่อยๆ หย่านมแม่เปลี่ยนมาดื่มนมวัวแทนโดยไม่ต้องบังคับ

จากตัวอย่างข้างต้น จะเห็นได้ว่า เด็กวัย 10 เดือนเหมือนกัน ไม่จำเป็นต้องกินอาหารเหมือนกัน การหย่านมแม่ก็แล้วแต่สภาวะของน้ำนมแม่และความชอบของเด็กแต่ละคนด้วย

สิ่งสำคัญที่สุดในเรื่องการให้อาหารเด็กคือ “อย่าบังคับ” ควรให้เด็กกินอย่างมีความสุข และค่อยๆ เพิ่มปริมาณให้ตามความต้องการของเด็ก มิใช่ว่าเด็กอายุเพิ่มขึ้นเป็น 10 เดือน จะต้องเพิ่มอาหารให้เท่านั้นเท่านี้ตามตาราง

216 เด็กไม่ยอมกินผัก
เมื่อเด็กเริ่มกินอาหารร่วมกับพ่อแม่ได้ เด็กบางคนไม่ยอมกินผัก ไม่ว่าจะเป็นกะหล่ำปลี หัวผักกาด แตงกวา หรือมะเขือยาว ส่วนมากมักจะเป็นเด็กที่คุณแม่ไม่ค่อยเคยให้กินผักต้มเปล่าๆ เป็นกับข้าว เพราะใส่ผักผสมลงไปใส่ข้าวตุ๋นตลอดมา เมื่อเด็กไม่คุ้นเคยกับรสชาติของผักล้วนๆ เมื่อคุณแม่ป้อนให้จึงเอาลิ้นดุนออกมาหมด คุณแม่จึงต้องใช้วิธีหั่นผักละเอียดๆ แล้วใส่ในไปในไข่ แล้วทำไข่เจียวใส่ผัก หรือผสมลงในหมูสับทำหมูทอดใส่ผัก เป็นต้น

แต่เด็กบางคนก็ดื้อ ขนาดไม่ยอมกินอะไรทั้งนั้นถ้ามีผักบนอยู่ ในกรณีนี้คุณแม่คงชักจะใจไม่ดีกลัวลูกจะไม่ยอมกินผักตลอดชีวิต อย่างไรก็ตาม ถ้าเด็กไม่ยอมกินผักจริงๆ เห็นจะต้องยอมให้ผลไม้แทนไปพลางๆ ก่อน เอาไว้โตขึ้นอีกหน่อยค่อยลงใหม่ เด็กหลายคนเคยเกลียดผัก พอโตขึ้นก็กินได้เอง ไม่ควรใช้วิธีการบังคับให้เด็กกินผัก ใช้ลูกยุลูกยอจะได้ผลกว่า