เด็กห้าเดือนถึงหกเดือน(ต่อจากฉบับที่แล้ว)

การเลี้ยงดู

139. ตารางอาหารเสริม
ตารางอาหารเสริมที่ให้ไว้นี้ สำหรับให้คุณแม่ดูเป็นตัวอย่างเพื่อกะปริมาณอาหารให้เด็กตามอายุ อย่างไรก็ตามเด็กแต่ละคนไม่เหมือนกัน เด็กก็อาจกินมากกว่าหรือน้อยกว่า หรือพัฒนาลักษณะอาหารไปเร็วกว่าตารางก็ได้ ถ้าลูกคุณกินน้อยกว่าหรือพัฒนาไปช้ากว่าตารางอาหาร ก็ไม่ต้องกลุ้มใจ เพราะเมื่อคุณแม่กลุ้มใจกลัวลูกได้รับอาหารไม่พอมักจะบังคับให้ลูกกิน เด็กจึงเกลียดอาหารเสริมไปเลย ทำให้หย่านมได้ไม่สำเร็จเมื่ออายุได้ 1 ขวบ

อาหารเสริมสำหรับเด็กอายุ 5 เดือน ควรเป็นวันละ 1 มื้อ ยกเว้นเด็กซึ่งนมแม่ไม่พอ และไม่ยอมกินนมวัวแล้ว เริ่มหัดกินอาหารเสริมมาตั้งแต่อายุ 3-4 เดือน ควรรีบเพิ่มอาหารเป็น 2 มื้อ

เวลาที่ให้อาหารเสริม ควรให้ก่อนมื้อนมมื้อใดมื้อหนึ่ง ไม่จำเป็นต้องให้ตอนเช้าเสมอไป การที่ตำราส่วนใหญ่แนะนำให้เริ่มจากมื้อ 10 นาฬิกา เพราะ ถ้าเกิดเด็กท้องเสียขึ้นมา เนื่องจากทำความสะอาดไม่เพียงพอ จะได้พาไปหาหมอได้สะดวก ถ้าเริ่มจากมื้อเย็น เด็กอาจปวดท้องตอนกลางดึก คุณพ่อคุณแม่พาไปหาหมอลำบาก อย่างไรก็ตาม ถ้าคุณแม่มีงานยุ่งตอนเช้าก็เริ่มให้จากมื้อบ่ายก็ได้ เพราะถ้ารีบร้อนเกินไปเดี๋ยวเกิดขี้เกียจทำความสะอาดอย่างเต็มที่ เด็กเลยพาลท้องเสียเอาง่ายๆ

อาหารเสริมแต่ละอย่างควรเริ่มจาก 1-2 ช้อนชา แล้วค่อยๆ เพิ่มปริมาณขึ้น คุณแม่อาจเริ่มจากโจ๊ก (ข้าวต้มจนเปื่อยอาจใส่เกลือนิดหน่อยก็ได้) เมื่อเด็กคุ้นเคยดีกินข้าวต้มได้ประมาณ 10 ช้อน คุณแม่ก็เริ่มให้ไข่แดงต้มสุกละลายด้วยน้ำแกงจืดเล็กน้อยป้อนให้ 1-2 ช้อนชา ถ้าเด็กไม่ชอบไข่ต้ม ลองเอาไข่แดงผสมน้ำแกงจืดทำไข่ตุ๋นให้ก็ได้ เมื่อเด็กกินข้าวกับไข่ได้เก่งแล้ว (ข้าว 1/4 ถ้วย ไข่ 1/4 ฟอง) คุณแม่เริ่มให้ผักบดได้ เริ่มจากฟักทองบด มันบด แครอทบด (เวลาเด็กกินแครอทจะออกมาเป็นสีแดง)

คุณแม่บางคนชอบเอาข้าวและกับข้าวรวมกันเป็นข้าวตุ๋นใส่อาหารมีประโยชน์ทุกอย่างลงไป เพราะทำง่านดี แต่ถ้าเป็นไปได้ คุณควรแยกอาหารแต่ละอย่างให้ลูก เด็กจะได้รู้รสชาติของอาหารแต่ละชนิด เด็กที่พิถีพิถันในเรื่องรสชาติ ถ้าคุณแม่ให้กินข้างตุ๋นสารพัดประโยชน์ทุกวันๆ คุณแม่ลองนึกถึงตัวเองก็แล้วกัน ถ้ามีใครให้คุณกินข้าวรสคล้ายๆ กันทุกมื้อเป็นเดือนๆ คุณจะรู้สึกอย่างไร
(ดูตารางอาหารเสริมหน้า 44-47)

140. การให้อาหารเสริมตามสะดวก
การให้อาหารเสริมตามสะดวก คือ ไม่ทำอาหารเด็กอ่อนให้ลูกเป็นพิเศษ แต่เลือกจากอาหารที่ทำให้ผู้ใหญ่ แบ่งให้เด็กกินเป็นวันๆ ไป วิธีนี้เป็นวิธีที่พ่อแม่ปู่ย่าตายายใช้มาตั้งแต่โบราณ สำหรับเด็กที่นมแม่พอเพียงหรือกินนมวัวได้ดีก็จะไม่มีปัญหา วันนี้เด็กอาจได้อาหารไม่ครบถ้วน แต่พรุ่งนี้อาจกินได้มากหน่อย เฉลี่ยแล้วในหนึ่งอาทิตย์ เด็กจะได้อาหารพอเพียง แต่สำหรับเด็กที่นมแม่ไม่พอและไม่ยอมกินนมวัว น้ำหนักเพิ่มกว่าวันละ 10 กรัม คุณแม่ต้องเลือกอาหารที่มีแคลอรี่สูง เช่น ไข่แดง ตับบด เนื้อบด ปลา เนื้อไก่ ฯลฯ

อาหารของผู้ใหญ่ที่เด็กวัยนี้กินได้คือ อาหารไข่ทั้งหลาย แกงจืดและซุปต่างๆ เต้าหู้ ปลา เนื้อ, หมู, ไก่บด, ผักต้ม ฯลฯ ถึงแม้ว่าคุณแม่จะให้อาหารเสริมตามสะดวก ก็ไม่ควรให้ปริมาณตามใจฉันไปด้วย ควรเริ่มจาก 1-2 ช้อนชา แต่เมื่อเปลี่ยนชนิดของอาหาร ไม่จำเป็นต้องเริ่มให้จาก 1-2 ช้อนทุกครั้งไป หลังจากเริ่มให้อาหารเสริมได้ 1 เดือน ให้เด็กกินมื้อละประมาณ 10-15 ช้อนได้
เมื่อเด็กกนอาหารได้เก่งแล้ว (ประมาณ 10 ช้อนขึ้นไป) คุณแม่เลือกอาหารให้ได้สะดวกขึ้น และไม่จำเป็นต้องคอยให้ก่อนมื้อนม ถ้าเด็กอารมณ์ดีให้เด็กกินพร้อมผู้ใหญ่ได้

141 .อาหารเสริมสำหรับเด็กที่คุณแม่ทำงานนอกบ้าน
คุณแม่ลูกอ่อนที่ต้องทำงานนอกบ้านด้วย เป็นช่วงชีวิตที่เหน็ดเหนื่อยที่สุด น่าเห็นใจที่สุด คุณพ่อควรให้ความร่วมมือมากๆ หน่อย คุณแม่ทำงานนอกบ้านมาทั้งวัน กลับถึงบ้านแทนที่จะได้พักผ่อน กลับต้องมารับภาระเลี้ยงดูเด็กอ่อนซึ่งเป็นงานที่แสนหนักยิ่งกว่างานนอกบ้านเสียอีก ยิ่งถ้าลูกคนไหนจอมกวนร้องโยเยบ่อยๆ คงจะมีหลายครั้งที่คุณแม่นึกอยากจะจับโยนทิ้งไปซะเลย หรือแทรกแผ่นดินหนีไปให้พ้นๆ เสียที แต่ด้วยความรู้สึกรักลูกยิ่งชีวิตที่ทำให้คุณแม่ทุกคนฮึดสู้เลี้ยงลูกจนเติบโตตลอดรอดฝั่ง

เมื่อเวลาพักผ่อนและเวลาอยู่กับลูกมีน้อยอยู่แล้ว คุณแม่ควรประหยัดเวลาทำอาหารให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ อาหารของผู้ใหญ่ถ้าไม่ต้องทำได้ยิ่งดี ช่วงนี้รับปิ่นโตหรือเป็นแม่บ้านถุงพลาสติคไปเถิด ไม่ต้องคิดเรื่องเสน่ห์ปลายจวัก ถ้าเรื่องแค่นี้คุณพ่อทนไม่ได้ เห็นทีจะต้อง “ปลดแอก” กันบ้าง เพราะคุณแม่ที่ต้องทำงานทั้งนอกบ้านในบ้าน เป็นฝ่ายทำงานมากกว่าคุณพ่ออยู่แล้ว คุณพ่อบางคนอาจช่วยเลี้ยงลูกบ้าง แต่ส่วนใหญ่จะช่วยเลี้ยงเฉพาะตอนที่ลูกอารมณ์ดีเล่นด้วย พอลูกโยเยขึ้นมามักจะโยนมาให้คุณแม่รับผิดชอบทันที

อาหารเด็กอ่อนก็เช่นเดียวกัน ถ้าลูกยอมกินอาหารเด็กอ่อนสำเร็จรูปก็ใช้ประโยชน์จากอาหารสำเร็จรูป แต่ของที่ทำในเมืองไทยราคาถูกยังมีน้อยชนิด ไม่พอเพียงสำหรับหัดให้เด็กรู้จักกับอาหารเสริม อาหารเด็กอ่อนแบบใส่ขวดจากนอกราคาแพง แต่ถ้าคุณแม่พอจะซื้อใช้ได้โดยไม่เดือดร้อนเศรษฐกิจนัก ก็ใช้สะดวกดี อันที่จริงขวดหนึ่งใช้ได้หลายมื้อ เพราะเด็กอายุเท่านี้กินมื้อละ 1-2 ช้อนเท่านั้น คุณแม่ใช้ช้อนสะอาดตักแบ่งออกมาให้ ที่เหลือปิดฝาให้แน่นๆ ใส่ตู้เย็นไว้ มื้อหลังๆ ควรอุ่นเสียก่อนจึงให้ และควรใช้ให้หมดภายใน 2-3 วัน ระยะเวลาที่เด็กต้องกินอาหารเด็กอ่อนแบบเละๆ ซึ่งต้องเสียเวลามากในการทำ เป็นช่วงเวลาสั้นๆ ไม่กี่เดือน ถ้าพอจะลงทุนได้ก็ยอมเสียเงินดีกว่า เพราะ ถ้าคุณแม่เหนื่อยเกินไป คุณจะอารมณ์ไม่ดีไปด้วยจนบรรยากาศบูดไปทั้งบ้าน บางรายพอมีลูกอ่อนถึงกับบ้านแตกก็มี

ถ้าคุณแม่จำเป็นต้องทำอาหารเอง คุณต้องยึดหลักสะดวกและสะอาดไว้ เลือดอาหารที่ทำง่ายที่สุด ใช้อุปกรณ์น้อยชิ้นที่สุด จะได้ทำความสะอาดได้ทั่วถึง อาหารประเภทแป้งที่ทำง่ายๆ คือ ขนมปังหรือขนมปังกรอบต้มในนมใช้เวลาไม่ถึง 5 นาที ถ้าจะทำข้าวต้มก็อย่าต้มตั้งแต่ข้าวสารแบ่งข้าวสวยที่หุงให้ผู้มาต้มอีกไม่นานก็เละ หรือจะใช้แป้งข้าวกล้องก็สะดวกดี อาหารประเภทโปรตีนมี ไข่ต้ม ไข่ตุ๋น ซุปไก่ ตับบด (ซื้อของสำเร็จรูปสำหรับเด็กอ่อน) เต้าหู้อ่อน ปลาเนื้อขาว (แบ่งจากของผู้ใหญ่) ฯลฯ อาหารผักทำง่ายมี ฟักทอง มันฝรั่ง มันเทศ แครอท มะเขือเทศ มะเขือยาว แตงกวา (3 อย่างหลังนี้ปอกเปลือก เอาเมล็ดออกแล้วหั่นชิ้นเล็กๆ ) ต้ม ใส่เกลือนิดหน่อยบ้าง น้ำปลาบ้าง คลุกน้ำสลัดอย่างข้นบ้าง เพื่อเปลี่ยนรสตามใจชอบ ผลไม้เลือกของที่ให้กินได้ทันที เช่น กล้วย มะละกอ ส้มเขียวหวาน แตงโม ฯลฯ ถ้าไม่มีเวลาต้มผักบดให้ ก็เพิ่มผลไม้ให้แทนได้

(อ่านต่อฉบับหน้า)