๒๐ ปีโรคเอดส์ในประเทศไทย

โรคเอดส์ติดต่อกันทางเลือด เช่น การรับเลือด ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน และทางเพศสัมพันธ์
นอกจากนี้ เชื้อเอดส์สามารถแพร่จากแม่ที่ติดเชื้อสู่ลูกน้อยในครรภ์

โรคเอดส์คืออะไร
โรคเอดส์ มาจากคำว่า AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome)
เกิดจากเชื้อไวรัสเอชไอวี (HIV-Human Immunodeficiency Virus)
ผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี หรือเชื้อเอดส์ จะมีเชื้อมากในเลือดและน้ำกาม
โรคเอดส์ติดต่อกันทางเลือด เช่น การรับเลือด ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน และทางเพศสัมพันธ์
นอกจากนี้ เชื้อเอดส์สามารถแพร่จากแม่ที่ติดเชื้อสู่ลูกน้อยในครรภ์
ผู้ที่มีเชื้อเอดส์อยู่ในร่างกาย เชื้อเอดส์จะทำลายภูมิต้านทานของร่างกาย ทำให้เกิดโรคติดเชื้อแทรกซ้อน หรือเป็นมะเร็งบางชนิด จนทำให้เสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม
สำหรับผู้ป่วยเอดส์ ถ้าได้รับการดูแลสุขภาพร่างกาย จิตใจอย่างดี สามารถมีชีวิตอยู่กับเชื้อเอดส์ได้มากกว่า ๑๕ ปี

ผู้ป่วยเอดส์รายแรกของไทย
ผู้ป่วยโรคเอดส์รายแรกในประเทศไทย เป็นชายไทย อายุ ๒๘ ปี เกิดและเติบโตในประเทศไทย แต่เดินทางไปศึกษาที่ประเทศสหรัฐอเมริกา ขณะที่อยู่ในสหรัฐอเมริกาเคยเที่ยวผู้หญิงและรักร่วมเพศกับชายด้วยกัน

เดิมสุขภาพดี ต่อมาป่วยขณะอยู่ที่สหรัฐอเมริกา พบว่าปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ หลังจากนั้นเดินทางกลับมารักษาตัวในประเทศไทย
เข้ารับการรักษาที่โรงพยาบาลรามาธิบดี เมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. ๒๕๒๗ ด้วยอาการหูอื้อ หมอหูตรวจแล้วพบว่าไม่เกี่ยวข้องกับทางหู จึงส่งตัวไปหน่วยโรคติดเชื้อ

พบว่าผู้ป่วยมีต่อมน้ำเหลืองโตทั่วไป ปอดอักเสบ สมองอักเสบ ท้องเดิน เลือดออกทางเดินอาหาร รักษาตัวที่โรงพยาบาลรามาธิบดี ๑๑๗ วันก็เสียชีวิต
ผู้ป่วยรายนี้ได้รับการยืนยันว่าเป็นผู้ป่วยโรคเอดส์รายแรกของไทย โดยศาสตราจารย์นายแพทย์อนุวัตร ลิ้มสุวรรณ ผู้อำนวยการศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี

วันเอดส์โลก
ในการประชุมรัฐมนตรีสาธารณสุขทั่วโลกในโครงการป้องกันโรคเอดส์ เดือนมกราคม พ.ศ. ๒๕๓๑ ได้มีการเสนอให้กำหนดวันสำคัญของโรคเอดส์
ดังนั้น องค์การอนามัยโลก จึงกำหนดให้วันที่ ๑ ธันวาคม ของทุกปี เป็นวันเอดส์โลก (World AIDS Day) เพื่อกระตุ้นให้ประชากรโลกเกิดความตระหนักถึงปัญหาของโรคเอดส์ร่วมกัน เป็นวันนานาชาติของการร่วมมือกันในการต่อต้านภัยจากโรคเอดส์

เอดส์หยุดได้... ร่วมใจรักษาสัญญา
วันเอดส์โลก ๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ องค์การอนามัยโลกได้รณรงค์ใช้คำขวัญ
Stop AIDS. Keep the Promise.
เอดส์หยุดได้... ร่วมใจรักษาสัญญา
สำหรับภารกิจที่สำคัญคือเน้นการป้องกันในประเด็นต่างๆ เช่น ลดการระบาดของโรคเอดส์ ให้การศึกษา มีอาสาสมัครช่วยเหลือ ให้คำปรึกษาและบริการด้านสุขภาพต่อผู้เสี่ยงต่อการติดเชื้อและผู้ติดเชื้อ ส่งเสริมพฤติกรรมความรับผิดชอบ การใช้ถุงยางอนามัยในชายและหญิง และการถ่ายเลือดอย่างปลอดภัย
นอกจากนี้ มีบริการข้อมูลให้เข้าถึงคนหนุ่มสาวอายุระหว่าง ๑๕-๒๔ ปี ร้อยละ ๙๐ และลดการติดเชื้อจากแม่ถึงทารก ร้อยละ ๒๐

ผู้ติดเชื้อโรคเอดส์ อายุน้อยลง
นายแพทย์สมยศ กิตติมั่นคง หัวหน้ากลุ่มงานโรคเอดส์ สำนักโรคเอดส์ วัณโรคและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เปิดเผยว่า

“ต้องยอมรับว่า ขณะนี้เริ่มมีผู้ป่วยกามโรคและโรคเอดส์เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มวัยรุ่น พบว่า จำนวนผู้ป่วยกามโรคในกลุ่มวัยรุ่นมีเพิ่มขึ้น ร้อยละ ๓๐ และจากข้อมูลของคลินิกนิรนาม สภากาชาดไทย ๒ ปีที่แล้ว กลุ่มผู้ติดเชื้อที่เป็นวัยรุ่น (๑๘-๒๐ ปี) อยู่ที่ร้อยละ ๗ แต่ปัจจุบันมีจำนวนเพิ่มสูงขึ้น ๒ เท่า โดยเฉพาะในกลุ่มวัยรุ่นหญิงอายุระหว่าง ๑๕-๑๙ ปี ติดเชื้อเอดส์แซงหน้าผู้ชายแล้ว ซึ่งจำเป็นจะต้องให้ความรู้ในการป้องกันเฉพาะกลุ่ม
นอกจากนี้ ปัจจุบันมีผู้ป่วยเอดส์ดื้อยาประมาณร้อยละ ๑๐ และประมาณว่าอีก ๕ ปีข้างหน้า หากไม่มีมาตรการป้องกันและดูแลที่ชัดเจน จะทำให้มีผู้ป่วยเอดส์เพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน”

ผู้ป่วยเอดส์ในประเทศไทย
สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ได้รับรายงานผู้ป่วยเอดส์ จากสถานบริการทั้งภาครัฐและเอกชน ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๒๗ ถึงวันที่ ๓๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ รวมทั้งสิ้น ๒๘๐,๒๙๔ ราย และมีผู้เสียชีวิต ๗๘,๙๐๕ ราย 
กลุ่มอายุ ที่พบมากเป็นกลุ่มวัยทำงานที่มีอายุระหว่าง ๒๐-๓๙ ปี
พบว่ากลุ่มอายุ ๓๐-๓๔ ปี มีผู้ป่วยสูงสุด (ร้อยละ ๒๕.๘๓)
รองลงมาอายุ ๒๕-๒๙ ปี ร้อยละ ๒๔.๙๗ อายุ ๓๕-๓๙ ปี ร้อยละ ๑๖.๘๕ และอายุ ๒๐-๒๔ ปี คิดเป็น ร้อยละ ๙.๐๑
ส่วนกลุ่มอายุต่ำสุดคือกลุ่มอายุ ๑๐-๑๔ ปี (ร้อยละ ๐.๒๓)
อาชีพ พบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้างมากที่สุด รองลงมา คือ เกษตรกรรม
นับตั้งแต่การพบผู้ป่วยโรคเอดส์รายแรกของประเทศไทย ผ่านไป ๒๐ ปีแล้ว ทำอย่างไรจำนวนผู้ป่วยเอดส์ในแต่ละวัน แต่ละเดือน แต่ละปี ถึงจะลดลงมากกว่านี้
นายโคฟี่ อันนัน เลขาธิการสหประชาชาติ กล่าวว่า

“เราทุกคนต้องจดจำไว้ว่า เอดส์เป็นปัญหาของเราทุกคน ต้องทำให้มันมีความสำคัญต่อเราด้วย”