• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

ตาหน้าต่างส่องโลก

 

 

 

 ผู้ที่สนใจจะรักษาตนเองเบื้องต้นในยามเจ็บป่วย ก่อนอื่นก็ควรจะรู้จักตนเองในยามไม่เจ็บป่วยเสียก่อน คอลัมน์ “ร่างกายของเรา” จะมาคุยกับท่านเกี่ยวกับเรื่องความเป็นไปในร่างกายของตัวเราเองในยามปกติหรือเรียกให้หรูอีกนิดคือ ว่าด้วยวิชาภายวิภาคสรีรวิทยาระดับชาวบ้านซึ่งเราจะเล่าสู่กันฟังเป็นตอนๆ ไป

ตาเป็นอวัยวะที่นับเป็นช่องทวารที่สำคัญที่สุดในจำนวนทวารทั้ง 5 เราสามารถติดต่อกับโลกรอบตัวเราได้โดยการเห็น ตาใช้มองทั้งสิ่งที่สวยงามและแน่นอนสิ่งที่น่าเกลียดน่ากลัวด้วย เราเคยสงสัยไหมว่าเรามองเห็นได้อย่างไร

สัตว์โลกส่วนใหญ่มีตาเป็นอวัยวะไว้ส่องโลกเหมือบกับเรา สัตว์บางชนิดมีตาที่คมมองเห็นได้ไกลกว่า
คนเสียด้วยซ้ำไป เช่น นกจำพวกเหยี่ยว แร้ง เป็นต้น คุณคงจะเคยเห็นเหยี่ยวบินวนอยู่ในท้องฟ้าถลาโฉบลงมาเฉี่ยวเอาลูกไก่ที่ลานบ้านขยุ้มบินขึ้นไปอย่างไม่ผิดพลาด สำหรับนกฮูก อาศัยตาที่กลมโตเหมือนตาแมวมองเห็นหนูหรืองูที่เป็นเหยื่อของมันได้อย่างชัดเจนแม้ว่าความมืดยามค่ำคืนจะมืดมิดเพียงใด สำหรับจำพวกแมลง ตาของมันประกอบด้วยช่องสี่เหลี่ยมอัดกันแน่นประกอบเป็นตา เชื่อไหมว่าตาของแมลงตาหนึ่งประกอบด้วยตาเล็ก ๆ นี้มากถึง 28,000 ช่อง ดังนั้นแมลงจึงมองเห็นภาพแต่ละภาพไม่คมชัดเหมือนตามนุษย์หากมันมองเห็นภาพเป็นจุดเหมือนภาพจากคอมพิวเตอร์ แม้แต่สัตว์เซลเดียวเช่น โปรโตซัวก็มีจุดรับแสงอยู่ในตัวมัน แต่มันมองเห็นเป็นแสงมากกว่าเห็นเป็นภาพ

แต่ภาพที่สัตว์ต่าง ๆ มองเห็นนั้นไม่เป็นภาพสมบูรณ์เช่นที่คนเรามองเห็น อย่างเช่น กบ ภาพที่กบมอง
เห็นจะเป็นภาพขาว-ดำเท่านั้น แต่มันก็ไวต่อการเปลี่ยนแปลงของแสงมาก พอที่จะตวัดลิ้นจับแมลงที่เข้ามาในรัศมีทำการของมัน ตาของปลาไม่สามารถปรับแก้วตาให้รับภาพได้ชัดเจน ภาพที่ปลามองเห็นจึงเป็นภาพที่หยาบพร่า
ตาของมนุษย์เป็นวิวัฒนาการสูงสุดของสรรพสัตว์“การเห็น” ของมนุษย์ไม่ได้เป็นเพียงรูปผ่าน ๆแบบของสัตว์อื่น ๆ แต่เรามองเห็นไม่เพียงแต่สิ่งที่ปรากฏอยู่ตรงหน้าเท่านั้น สมองของเราสามารถนึกภาพจำภาพในอดีตและวาดมโนภาพในความฝันได้

ตามีรูปร่างคล้ายลูกบอลลูกเล็ก ๆ ส่วนที่เราเห็นตายาวๆ รี ตาสวย ตาโตนั้น เป็นส่วนหนึ่งทางด้านหน้าของตาเท่านั้น ตาส่วนใหญ่ที่ซ่อนอยู่ในเบ้าตามีหนังตาและขนตาคลุมไว้ เพื่อป้องกันอันตรายจากฝุ่นละออง ส่วนที่เปิดออกคือส่วนสำคัญในการมองเห็น ได้แก่ กระจกตาซึ่งเป็นส่วนที่ใช้รับภาพ กระจกตามีลักษณะโค้ง นูนออก ใสแจ๋ว กระจกตาอยู่ข้างหน้าม่านตาซึ่งเป็นส่วนที่มีเม็ดสีอยู่ทำให้เรามีตาสีน้ำตาล สีฟ้า สีเทา สีเขียว ม่านตาสามารถหรี่หรือขยายได้ ถ้าแสงมากเกินไปม่านตาจะหรี่เพื่อปรับแสงให้เข้าไปในม่านตาได้พอดี ถ้าอยู่ในที่สลัว ๆ ม่านตาจะขยายเพื่อให้แสงผ่านเข้าไปในลูกตาให้มากที่สุด จุดดำที่อยู่ตรงกลางตาดำ (ม่านตา) เรียกว่ารูม่านตา เป็นรูที่แสงผ่านเข้าไปในลูกตา ตาขาวเป็นส่วนแข็งของตามีไว้เพื่อป้องกันลูกตาจากอันตรายเท่านั้น เราไม่สามารถมองเห็นผ่านตาขาวได้


                     

ด้านหลังของม่านตาคือที่อยู่ของเลนส์ตาหรือแก้วตาเป็นเลนส์นูน เหมือนกับเลนส์กล้องถ่ายรูปมีหน้าที่ให้แสงผ่าน เลนส์ตาพิเศษกว่ากล้องถ่ายรูปคือสามารถเปลี่ยนรูปร่างของเลนส์ให้นูนหรือแบนลงเพื่อบีบหรือกระจายแสงให้ไปรวมในที่ที่ต้องการโดยอัตโนมัติ
ภาพที่เราจะมองเห็นต้องอาศัยแสง แสงจะผ่านกระจกตา รูม่านตาเข้าเลนส์ตาแล้วผ่านทะลุของเหลวใสคล้ายวุ้นที่อยู่ในลูกตา แล้วไปปรากฏยังจอรับภาพด้านหลังของลูกตาที่เรียกว่าจอภาพหรือเรตินา จอภาพเปรียบเสมือนกระดาษติดฝาผนังที่ติดอยู่ด้านหลังของลูกตาทำหน้าที่เหมือนกับฟิล์มในกล้องถ่ายรูป ในชั้นของจอภาพมีเส้นประสาทโยงใยกันอยู่เพื่อรับสัญญาณภาพและแสง ถ้าไม่มีจอภาพเราก็จะมองไม่เห็นเหมือนกับการถ่ายรูปไม่มีฟิล์ม
 

เมื่อแสงตกถึงจอภาพ จอภาพจะส่งสัญญาณภาพผ่านประสาทรับภาพซึ่งเป็นประสาทของลูกตาไปยังสมองส่วนพิเศษที่เป็นสถานีรับภาพโดยเฉพาะ สมองจะแปรสัญญาณออกมาเป็นรูปภาพ สมองทำงานไวมาก เพราะเพียงเสี้ยววินาทีคุณก็จะรับรู้ได้ทันทีว่า นั่นหมาอยู่ตรงนั้น รถกำลังชนเด็ก นี่เป็นเพราะสมองส่วนนี้มีวงจรประสาทต่อโยงกับสมองเกี่ยวกับความจำ อารมณ์และสัญชาตญาณ
ทำให้แปลสิ่งที่เห็นออกมาเป็นภาพที่มีความหมายเช่น รถชนเด็กก็น่าสยดสยอง ภาพของคนรักก็หวานชื่นเป็นต้น
แต่ถ้าคุณไม่เคยเห็นมาก่อน เช่น ส่องกล้องจุลทัศน์เห็นเชื้อโรคหน้าตาประหลาด ๆ หรือเซลรูปร่างพิกลคุณก็จะบอกได้แต่เพียงว่านั้นเป็นรูปที่ประหลาดซึ่งไม่ได้บอกอะไรหรือมีความหมายอะไรต่อคุณ ดังนั้นเพื่อที่จะรับรู้ได้มากขึ้น เราต้องศึกษาให้มาก เมื่อสมองของคุณรับรู้และจดจำไว้แล้ว ถ้าคุณเห็นภาพนั้นอีกครั้งหนึ่ง คุณจะมองสิ่งนั้นด้วยความเข้าใจ เช่นเมื่อคุณเห็นเชื้อโรคอีกครั้งสมองก็จะรายงานคุณทันทีว่านี่เป็นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดโรคบิด เป็นต้น

สรุป การมองเห็นต้องอาศัยกระบวนการตั้งแต่แสงผ่านกระจกตาเข้าสู่รูม่านตา แก้วตา และการรวม
แสงหรือภาพที่จอภาพ จากนั้นสัญญาณภาพจะส่งผ่านเส้นประสาทไปยังสมองส่วนกลางให้ทำ
หน้าที่แปลภาพออกมาเป็นความหมาย

   
 

ถ้ามีสิ่งผิดปกติในขั้นตอนใด ๆ ของกระบวนการเห็นไม่ว่าจะเป็นมาตั้งแต่กำเนิดหรือจากโรคตาใด ๆ ก็จะทำให้สายตาผิดปกติไป เช่นถ้ามีอะไรเข้าตาทำให้กระจกตาเป็นแผล มีแผลเป็นเป็นรอยฝ้าขาวจะทำให้มองไม่ชัด การขุ่นมัวของแก้วตาตามอายุที่เรียกว่าต้อกระจกก็ทำให้มองไม่ชัดกระบอกตายาวเกินไปทำให้การรวมแสงหรือภาพตกหน้าจอภาพเรียกว่าสายตาสั้น กระบอกตาฝ่อจากความมีอายุทำให้การรวมแสงหรือภาพตกหลังจอภาพเรียกว่าสายตายาว เป็นต้น
 

  

ทำไมตาจึงกลอกไปมาได้
ตามีกล้ามเนื้อเล็ก ๆ 6 มัดขึงจากเบ้าตาไปติดกับลูกตา เพื่อให้ตากลอกไปทางซ้าย ขวา ขึ้น ลงได้
ตามใจปรารถนา เพื่อเพิ่มพื้นที่ในการมองเห็นให้กว้างออกไป ถ้ากล้ามเนื้อตาไม่แข็งแรงอาจจะทำให้ตาเขหรือตาเหล่ได้
ตายังมีต่อมน้ำตาอยู่บริเวณใต้หนังตาบน น้ำตาไม่ได้มีไว้สำหรับร้องไห้อย่างเดียวเท่านั้น น้ำตามี
ประโยชน์ในการหล่อเลี้ยงลูกตา ปกติน้ำตาจะไหลอยู่ตลอดเวลาแต่มันมีรูระบายน้ำตาทิ้งที่หัวตา ถ้าส่องกระจกดูจะเห็นรูที่ว่านี้ ถ้ารูระบายน้ำตาตัน ซึ่งเป็นได้บ่อยในคนที่มีอายุจะทำให้น้ำตาไหลรินอยู่ตลอดเวลา


การถนอมดวงตา เอาไว้ดูโลกนาน ๆ ควรทำดังนี้ ไม่ควรเอามือสกปรกขยี้ตา เมื่ออยู่ในที่มีฝุ่นละอองมากๆ ควรใส่แว่นตาเพื่อกันไม่ให้ตากรำฝุ่นแดดและลมมากเกินไป หากมีอะไรเข้าตาให้ล้างออกโดยเร็วที่สุดโดยการลืมตาในน้ำต้มสุกหรือน้ำสะอาด กลอกตาไปมาเพื่อให้เศษผงหลุดออกหากยังไม่ออกควรไปหาหมอเสีย หากเกิดอุบัติเหตุตาได้รับบาดเจ็บ ปวดตามาก มีเลือดออกในลูกตา ควรปรึกษาหมอโดยเร็ว อย่านอนใจปล่อยทิ้งไว้โดยคิดว่าจะหายเอง อนึ่งคอยระวังลูกหลานไม่ให้ถือของแหลม ๆเช่น ดินสอ หรือไม้วิ่งเล่นเพราะอาจพลาดพลั้งทิ่มเข้าไปในตาได้

การอ่านหนังสือ ควรอ่านหนังสือในที่มีแสงสว่างเพียงพอเพื่อไม่ให้ตาทำงานหนักเกินไป ไม่จ้องมองแสงที่จัดจ้าหรือจ้องมองแสงอยู่นาน ๆ ถ้าอยู่กลางแดดจ้า ๆ ควรใส่แว่นกันแดดเพื่อลดแสงไม่ให้ระคายจอภาพเป็นการถนอมจอภาพเอาไว้ ไม่ควรทำงานละเอียดเช่นปักผ้าเป็นเวลานาน ๆ ติดกันจะทำให้ตาเครียดได้

นอกจากนี้ไม่ควรใช้ผ้าเช็ดหน้าร่วมกับคนอื่นๆ เพื่อป้องกันโรคตา (หากเป็น) ติดต่อกัน

 

 

 

ข้อมูลสื่อ

61-002
นิตยสารหมอชาวบ้าน 61
พฤษภาคม 2527
พญ.ลลิตา ธีระศิริ